Erfgoededucatie - Vereniging van Nederlandse Gemeenten

volgend stadium ook op andere gemeenten zal richten.
Voor de pilot ‘Huis voor de Culturele Dialoog’ is voorzien in een subsidiebedrag van € 5 miljoen
voor de periode 2006-2008.
Cultuureducatie en sociale cohesie
Maatschappelijke ontwikkelingen als individualisering, globalisering en toenemende culturele
diversiteit in bevolkingssamenstelling leiden tot zorgen over het gebrek aan maatschappelijke
binding. Sociale cohesie is dan ook steeds vaker een expliciete doelstelling van overheidsbeleid,
zowel landelijk als lokaal. De definitie die het best aansluit bij actuele beleidsbedoelingen luidt:
‘De mate waarin mensen in gedrag en beleving uitdrukking geven aan hun betrokkenheid bij
maatschappelijke verbanden in hun persoonlijke leven, als burger in de maatschappij en als lid
van de samenleving. 23 ’ In veel publicaties wordt ‘sociale cohesie’ verbonden met het begrip goed
‘burgerschap’ (citizenship), als een set individuele competenties die noodzakelijk zijn voor het
realiseren van sociale samenhang.
Naast onderwijs kunnen ook kunst- en erfgoededucatie volgens beleidsmakers een bijdrage
leveren aan sociale cohesie, vooral door sociale uitsluiting van specifieke groepen te voorkomen.
Harde gegevens over de effecten van cultuureducatie op sociale cohesie ontbreken echter nog.
Wel concludeerden museumdirecteuren, programmamakers en deelnemers in een verkennende
publicatie dat via cultuureducatie nieuwe doelgroepen worden bereikt en dat de resultaten
– hoewel bescheiden – positief zijn. ‘Deelnemers beleven meer plezier aan kunst en cultuur, ontdekken
een zinvolle vrijetijdsbesteding, ontwikkelen meer zelfvertrouwen en verwerven grotere
sociale vaardigheden. De ontmoeting van groepen met een andere culturele achtergrond of uit
een andere leeftijdsgroep levert nieuwe inzichten en contacten op (...). 24
Invulling voor civil society
Civil society is een steeds vaker terugkerend begrip in nationaal en lokaal overheidsbeleid. Het
betekent letterlijk vertaald: de beschaafde samenleving. De ‘civil society’ is in veel definities ook
dat deel van de samenleving dat niet wordt beheerst door de markt of de overheid. In Nederland
staat de term vaak voor allerhande initiatieven en activiteiten die vanuit de samenleving zelf
worden opgezet.
Verschillende wetenschappers benadrukken het belang van de civil society voor sociale cohesie.
Binnen de civil society zouden mensen zich (opnieuw) inzetten voor gemeenschappelijke waarden
en normen.
Gemeenten in Nederland bezinnen zich op dit moment hoe ze een goede invulling kunnen
geven aan het begrip civil society. Voorbeelden daarvan zijn: werken aan leefbaarheid en sociale
samenhang in buurt en wijk, bevorderen van sociale participatie en vrijwilligerswerk door
mensen met een uitkering. In dergelijke projecten kan ook erfgoededucatie een rol spelen.
(www.vngnetwerken.nl)
4.3 FYSIEKE OMGEVING
Verdrag van Malta beschermt bodemarchief
Hoewel bij opgravingen soms bijzondere voorwerpen gevonden worden, betekent dit ook de
vernietiging van ‘bodemarchief’. Beter is het om dit erfgoed te behouden en het ‘mee te nemen’ in
ruimtelijke ontwikkelingsprocessen. Dit is een belangrijk uitgangspunt van het Europese Verdrag
van Valetta uit 1992 (Malta), dat Nederland heeft ondertekend.
Praktische uitwerking van Malta is dat (verwachte) archeologische waarden voor een bepaald
gebied in kaart moeten worden gebracht bij ruimtelijke plannen als bestemmingsplannen en
ontgrondingen.
Het Verdrag van Malta introduceert ook, analoog aan de milieuwetgeving, het zogeheten veroorzakerprincipe:
de ‘bodemverstoorder’ betaalt. Wie de bodem in wil op een plek waar archeologische
waarden worden vermoed, moet in ieder geval het archeologisch vooronderzoek betalen. De
uitkomsten van dat onderzoek zijn bepalend voor de verdere gang van zaken. Dat kan inhouden
dat de geplande werkzaamheden gewoon kunnen plaatsvinden, of dat de bodemverstoorder een
opgraving moet financieren. Terreinbeheerders, bouwers en andere (grond)ontwikkelaars zijn
zich door Malta meer bewust van de mogelijke waarde van archeologische resten in de bodem.
Toegankelijke publieksinformatie vergroot daarbij het draagvlak voor archeologie als onderdeel
van onze cultuurhistorie.
Belvedere: behoud door ontwikkeling
Cultuurhistorische kwaliteiten kunnen fungeren als een inspiratiebron en kwaliteitsimpuls voor
1
23
Schnabel. P. (2000) in : Kamp van der,
M. & Ottevanger, D. (2003) Cultuureducatie
en sociale cohesie. Een verkennend
onderzoek (p.16)
24
Cultuurnetwerk Nederland/Museumvereniging:
Blauwdruk- Vier musea en
social inclusion (p.32 )