Erfgoededucatie - Vereniging van Nederlandse Gemeenten

BUITENSCHOOLS
EN VOOR EEN BREED PUBLIEK
De nabijheid en veelzijdigheid van erfgoed maakt erfgoededucatie heel geschikt voor
toepassing buiten het klaslokaal. Erfgoededucatie is op uiteenlopende locaties inzetbaar,
variërend van de Brede School tot buurthuizen. Erfgoededucatie kan invulling geven aan
persoonlijke ontplooiing en vrijetijdsbesteding, maar ook een instrument zijn voor maatschappelijke
participatie, sociale binding en integratie. Het kan bijdragen aan de kwaliteitsverbetering
van het toeristisch product en inwoners actief betrekken bij ruimtelijke
ontwikkelingsprocessen.
6.1 Van Brede School tot buurthuis
Niet iedereen krijgt kunst en cultuur met de paplepel ingegoten. Buitenschoolse activiteiten op
het gebied van erfgoededucatie bieden mensen ruimte voor persoonlijke ontwikkeling en/of het
verdiepen van kennis en vaardigheden. In die zin past het in het streven van de overheid naar ‘een
leven lang leren’. Daarnaast is bezig zijn met het verleden voor veel mensen gewoon een leuke
vorm van vrijetijdsbesteding.
Buitenschoolse cultuureducatie valt onder de verantwoordelijkheid van de gemeente. Dit aanbod
concentreert zich nu nog grotendeels op kunsteducatie, aangeboden door creativiteitscentra
en muziekscholen. Erfgoededucatie heeft wat dat betreft minder vanzelfsprekende podia voor
actieve cultuurparticipatie, maar mogelijkheden zijn er zeker.
Organisaties voor buitenschoolse activiteiten en erfgoedinstellingen denken bij samenwerking
nog niet zo snel aan elkaar, omdat ze onbekend zijn met elkaars werkterrein en mogelijkheden.
De gemeente kan op dit vlak een nuttige brugfunctie vervullen. Om inspiratie te bieden zetten we
een aantal mogelijkheden op een rijtje.
• Erfgoedinstellingen
Musea, monumenten, archieven en andere erfgoedinstellingen bieden een waaier van activiteiten
voor verschillende doelgroepen. Het aanbod is afhankelijk van de collectie, mogelijkheden en
omvang van de instelling.
Zo zijn er kinderactiviteiten variërend van ontdektochten en creatieve workshops tot hands-on
activiteiten en digitale projecten. Een aantal musea beschikt over een speciaal kindermuseum
(Zuiderzeemuseum, Joods Historisch Museum, Wereldmuseum, Tropenmuseum). Voor volwassenen
zijn er onder meer lezingen, rondleidingen, cursussen en workshops.
• Brede School
De praktijk leert dat welzijnsinstellingen over het algemeen actief betrokken zijn bij de invulling
van de Brede School, maar culturele instellingen veel minder. Uitkomst van een enquête onder
deze groep naar de toekomst van de BS was onder meer dat erfgoededucatie een belangrijke
rol kan spelen bij informeel leren in de directe omgeving en bijdraagt aan een goede worteling
van kinderen. Ook hier geldt: wie al jong erfgoedinstellingen bezoekt, zal later gemakkelijker uit
zichzelf een museum of archief binnenstappen.
Omdat erfgoededucatie meestal een beroep doet op samenwerking met anderen (presentaties,
onderzoek) is de ervaring dat jongeren zo spelenderwijs sociale vaardigheden opdoen. Dat is
belangrijk, alleen al omdat er een sterke relatie lijkt te bestaan tussen de ontwikkeling van sociale
competenties van jongeren en sociale cohesie, met het eerste als noodzakelijke voorwaarde voor
het andere. 35
De Brede School blijkt ook een prima podium voor intergenerationele (erfgoed)projecten, waarin
jong en oud samenwerken. 36 Elke Brede School voorziet bovendien in vrijetijdsbesteding, met
een aanbod van culturele activiteiten, waaronder bibliotheekbezoek, kunstbeoefening, sport en
ict. In dit rijtje hoort ook een bezoek aan erfgoed(instellingen) thuis.
35 Kamp, van der M. & Ottevanger
(2003) Cultuureducatie en sociale cohe-
sie. Een verkennend onderzoek
36 Idem