Erfgoededucatie - Vereniging van Nederlandse Gemeenten

tweede fase havo/vwo
PLAN JE EIGEN RUIMTE
landelijk format
‘Plan je eigen ruimte’ is een landelijk format van Erfgoed Actueel om leerlingen uit de tweede
fase havo/vwo als ruimtelijk ontwerpers plannen te laten maken voor de toekomst van hun
woonomgeving, rekening houdend met de daarin aanwezige cultuurhistorische elementen. Het
project sluit aan bij de nieuwe eindtermen aardrijkskunde (praktische opdracht), maar kan vanuit
aardrijkskunde ook vakoverstijgend worden ingezet (CKV, geschiedenis, biologie, economie,
Nederlands) of de grondvorm leveren voor een profielwerkstuk. Erfgoedinstellingen zoals erfgoedhuizen,
maar ook archieven, archeologische diensten, historische kringen en musea zijn een
regionaal/lokaal coördinerende taak toebedacht. Voor een optimale combinatie van vakkennis en
didactische kennis is samenwerking tussen erfgoedinstellingen en deelnemende scholen/docenten
van essentieel belang.
In de praktijk houdt ‘Plan je eigen ruimte’ in dat leerlingen in groepjes, onder supervisie van een
docent, zelfstandig onderzoek doen naar een inrichtingsvraagstuk in hun omgeving. In Zeeland
draait het daarbij bijvoorbeeld om de vraag: Hoe kunnen Zeeuwse dorpen organisch groeien
met behoud van hun oorspronkelijke karakter? En in Utrecht is de puzzel hoe de Grebbelinie als
herkenbaar element in het landschap behouden kan blijven, nu steeds meer ruimte opgaat aan
wonen, werken en recreëren. In sommige regio’s zoals in de Gooi-, Vecht-, en -Eemstreek, Utrecht
en Zeeland worden leerlingen in hun onderzoek al ondersteund door een of meer erfgoedinstellingen
die provinciale en lokale bronnen, zoals streekplannen, krantenartikelen, archiefstukken,
kaarten en cultuurhistorische documenten via een website toegankelijk hebben gemaakt.
Om te bedenken op welke manier de cultuurhistorie kan worden ingepast in de ruimtelijke
inrichting maken leerlingen een werkplan en houden ze een logboek bij van hun activiteiten. Om
tot een afgewogen oplossing te komen bezoeken ze het gebied in kwestie meerdere malen, maar
ze gaan ook naar het archief en andere culturele en gemeentelijke instellingen die informatie over
de ontwikkelingshistorie kunnen leveren. In hun onderzoek wegen de leerlingen verschillende
tegenstrijdige belangen tegen elkaar af, nemen kennis van wet- en regelgeving en presenteren
ten slotte een eigen standpunt over de toekomst van ‘hun’ gebied. Al doende krijgen ze oog voor
kenmerkende patronen in hun eigen omgeving en leren ze hoe ook zij de verantwoordelijkheid
kunnen nemen voor de kwaliteit van de (her)inrichting daarvan. Leidraad daarbij is steeds de
Belvedere-gedachte ‘behoud door ontwikkeling’, met andere woorden: zet geen stolp over het
verleden, maar pas cultuurhistorische elementen organisch in ruimtelijke ontwikkeling in.
Op den duur moeten leerlingen in heel Nederland gebruik kunnen maken van regionale versies
en plaatselijke voorbeelden van ‘Plan je eigen ruimte’, dat daartoe in 2006 werd gelanceerd door
stichting Erfgoed Actueel.
Meer informatie: www.planjeeigenruimte.nl