Erfgoededucatie - Vereniging van Nederlandse Gemeenten

dat de geschiedenis van de stad op veel plaatsen nog herkenbaar aanwezig is. De verwerkingslessen
vormen een logische eenheid met het aanbod op locatie. Zo ondervinden leerlingen bijvoorbeeld
dat historische bronnen gebonden zijn aan tijd, plaats en standpunt en (dus) tegenstrijdig
kunnen zijn.
Een goed gevulde leskist met een duidelijke handleiding over leerdoelen, lesopzet en gebruik van
de materialen maakt het onderwijsproject kant-en-klaar voor gebruik door docenten. In de leskist
bevinden zich onder meer replica’s van objecten en - afhankelijk van de lokale situatie - documenten,
beeld- en geluidsmateriaal en een ‘standen- of Middeleeuwenspel’. In principe kan het project
op de basisschool de hele lesstof over de middeleeuwse stad vervangen.
Meer informatie: www.erfgoedhuis-utrecht.nl .
5.2.2 Erfgoed in nieuwe onderbouw voortgezet onderwijs
Vanaf schooljaar 2006-2007 geldt voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs een nieuwe
wet- en regelgeving. Scholen krijgen hierdoor meer beleidsvrijheid en het grote aantal kerndoelen
is fors teruggebracht. In plaats van een uniform basisprogramma schrijft het rijk 58 richtinggevende
kerndoelen in zeven leergebieden (of domeinen) voor: Nederlands, Engels, Wiskunde,
Mens en Natuur, Mens en Maatschappij, Bewegen en Sport en Kunst en Cultuur. De school moet
minstens tweederde van de verplichte lestijd in de eerste twee jaar besteden aan kerndoelen en
leergebieden; een derde van de tijd is beschikbaar voor maatwerk en eigen keuzes. Scholen kunnen
besluiten vakken volledig te integreren in een leergebied, maar verplicht is dat niet. Vakken
als geschiedenis en aardrijkskunde kunnen binnen een leergebied afzonderlijk blijven bestaan, zo
lang maar voldaan wordt aan de voorgeschreven, globale kerndoelen van de nieuwe onderbouw.
De bedoeling is wel dat de verschillende vakken binnen een leergebied inhoudelijk meer op
elkaar worden afgestemd, bijvoorbeeld in de vorm van projecten.
Voor erfgoededucatie lijkt de introductie van leergebieden een positieve ontwikkeling: de ervaring
leert dat ‘denken vanuit erfgoed’ een goed bindmiddel tussen verschillende vakken kan zijn.
∆ Zie ‘Streetwise’
5.2.3 Erfgoed in de tweede fase voortgezet onderwijs
Erfgoededucatie gaat op een natuurlijke manier samen met de onderzoekende, zelfstandige
werkwijze die in de tweede fase van het voortgezet onderwijs van leerlingen wordt verwacht.
Na de derde klas havo/vwo kunnen leerlingen een keuze maken uit vier profielen. Werken met
erfgoed biedt veel mogelijkheden binnen de profielen ‘cultuur en maatschappij’ en ‘economie
en maatschappij’ , maar heeft ook aangrijpingspunten voor ‘natuur en techniek’ en ‘natuur en
gezondheid’. Ieder profiel kent een gemeenschappelijk deel (voor alle leerlingen gelijk), een deel
specifiek voor het profiel en een vrij deel. Het schoolexamen (havo en vwo) omvat onder meer
een profielwerkstuk. Voor deze uitgebreide praktische opdracht, waarbij het gaat om integratie
van kennis, inzicht en vaardigheden biedt erfgoed een rijkdom aan thema’s, invalshoeken en
werkmethoden. Vooral musea en grotere erfgoedinstellingen bieden bovenbouwleerlingen opstapjes
en verwijzingen naar (werk)materiaal en onderwerpen.
∆ Zie ‘Plan je eigen ruimte’
5.2.4 Erfgoed, ook praktisch in het vmbo
Het voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs (vmbo), waarin het vroegere lager beroepsonderwijs
(lbo) en de mavo zijn opgegaan, telt circa 60 % van de Nederlandse leerlingen in het
voorgezet onderwijs. Na twee jaar kiest de leerling voor een van de vier leerwegen (theoretische,
gemengde, kaderberoeps- of de basisberoepsgerichte leerweg).
Het inzetten van erfgoed als ‘krachtige leeromgeving’ in de onderbouw van het vmbo, in de
leerwegen of specifiek binnen CKV-vmbo leidt tot een manier van werken die aanslaat bij de
veelal praktische ingestelde leerlingen. Geen leerboeken, maar leren vanuit de eigen omgeving.
Niet alleen lezen, maar vooral zien, ervaren en doen. Ook docenten, die vaak op zoek zijn naar
een realistische context voor theoretische (vak)kennis of ‘leren werken’ projecten biedt erfgoededucatie
uitkomst. In de beroepsgerichte leerwegen is het mogelijk leerlingen aan de hand van
erfgoedprojecten vakkennis over te dragen waarbij al doende een beroep wordt gedaan op
gewenste vaardigheden als samenwerken en een zelfstandige, actieve (werk)houding. Op die manier
bouwden leerlingen van een afdeling metaaltechniek een moderne replica van een Romeinse
strijdwagen.
Werken met erfgoed kan vmbo-leerlingen ook in een museum brengen voor zelfstandig onder-
0