Erfgoededucatie - Vereniging van Nederlandse Gemeenten

42 Baarle, Y. (2004) Divers, cultuurbeleid
in een multiculturele samenleving
43 Idem
Voor veel andere ouderen kan een eerste bezoek aan een erfgoedinstelling, een verrassend uitje
zijn.
Doordat veel ouderen nog lang zelfstandig wonen, wordt er op lokaal niveau een sterker beroep
gedaan op de drieslag wonen, zorg en welzijn. Met name voor het bevorderen van welzijn ontvangen
gemeenten weinig extra middelen. Wel komen hiervoor steeds meer gerichte projecten
beschikbaar. Een daarvan heet ‘Op zoek naar zin’, waarbij herinneringen aan het eigen leven het
uitgangspunt vormen voor creatieve reminiscentie. Ook erfgoedinstellingen kunnen hierbij een
rol spelen. Andere geschikte projecten worden aangeboden door het Nederlands Platform Ouderen
en Europa (NPOE), dat streeft naar behoud en verspreiding van bij ouderen aanwezige kennis
en ervaring.
Een van de projecten werd overgenomen door de Stichting Tijdgeest in Amsterdam. Deze stichting
stelt zich ten doel informatie uit het dagelijkse leven in de vorige eeuw te verzamelen en als
cultureel erfgoed toegankelijk te maken voor volgende generaties (www.tijdgeest.nl). Uitgangspunt
is ook hier de techniek van de reminiscentie, een methode waarbij mensen in groepen of
individueel worden aangezet tot het ophalen en beschouwen van herinneringen aan de hand van
foto’s, voorwerpen en geluiden. Met het verzamelen van verhalen, beeldmateriaal, documenten
en voorwerpen bouwt de stichting aan een community archive, dat op den duur breed toegankelijk
zal zijn.
6.4 Erfgoed voor en van migranten
Het multiculturele debat kent twee beeldbepalende elementen: culturele diversiteit en integratie.
42 Voor beide biedt erfgoededucatie handvatten. Uitgangspunt bij culturele diversiteit is
steeds verschillen uitleggen en overeenkomsten zoeken. Achterliggende gedachte is dat kennisnemen
van elkaars culturele praktijken en creativiteit leidt tot meer begrip en wederzijds respect.
Een beknopte schets van de praktijk:
• Kennismaken met Nederlands erfgoed
Erfgoed in de eigen omgeving blijkt een simpel, maar doeltreffend middel om allochtone inwoners
meer inzicht te geven in Nederland en de Nederlanders. Het is een goede kapstok voor
kennis van cultuurhistorie van Nederland en de nieuwe woonplaats. Verder is het mogelijk aan de
hand van erfgoed een aantal algemene waarden en normen te verduidelijken die Nederlanders
verbindt. 43 Principes als rechtstaat, democratie, scheiding van kerk en staat, vrijheid van meningsuiting,
godsdienstvrijheid, gelijke behandeling van man en vrouw staan bijvoorbeeld niet ter
discussie. Pluspunt van erfgoededucatie daarbij is dat het zich ook kan bedienen van niet-talige
middelen.
Kennismaken met Nederland gebeurt op dit moment tijdens inburgeringcursussen, integratiecursussen
cultuur en lessen Nederlands als tweede taal (NT2). Deze bieden cursisten behalve
taalonderwijs ook maatschappelijke oriëntatie. In Rotterdam en de provincie Utrecht werden,
in samenwerking met een ROC, museumlessen voor NT2-cursisten ontwikkeld. Hierbij vormt de
cultuurhistorie van de nieuwe woonplaats het vertrekpunt voor nadere kennismaking met de
Nederlandse samenleving.
• Migratiegeschiedenis
Aan het eind van de jaren ’70 van de vorige eeuw komen voor het eerst grote groepen niet-westerse
allochtonen als ‘gastarbeiders’ naar Nederland. Het verhaal over hun komst is niet alleen
belangrijk erfgoed voor de migranten in kwestie, maar als gemeenschappelijk verleden ook voor
autochtone Nederlanders. Op het vlak van migratiegeschiedenis worden in Nederland steeds
meer initiatieven ontplooid. Zo verzamelt Imagine IC in Amsterdam voor een breed publiek persoonlijke
verhalen over migratiegeschiedenis en eigentijdse culturele diversiteit, gebruikmakend
van oral history en ict. In Deventer is migratiegeschiedenis in beeld gebracht aan de hand van het
verhaal van de blikfabriek Thomassen & Drijver, indertijd een belangrijke werkgever voor zowel
allochtone en autochtone inwoners. ‘Deventer Blik’ is uitgewerkt in tien deelprojecten, waaronder
een theaterproductie, een wetenschappelijk historisch onderzoek, een kinderboek, een filmdocumentaire
en een expositie (www.sied.nl/deventerblik). Het Nederlands Centrum voor Volkscultuur
(NCV) realiseerde in 2002 een pilotproject migratiegeschiedenis in Tilburg, waarvan de resultaten
zijn vertaald naar een reizende basistentoonstelling.
∆ Zie ‘Werken, werken, werken’.
• Herinnering aan herkomst
Langetermijndoelstelling van projecten gericht op erfgoed van migranten is materiaal te verza-