Erfgoededucatie - Vereniging van Nederlandse Gemeenten

zoek. Een bezoek waartoe ze van huis uit minder worden gestimuleerd dan havo/vwo-leerlingen.
In 2005 noemde het Sociaal Cultureel Planbureau cultuureducatie een mogelijke factor in de
lichte toename in het museumbezoek van allochtonen. 29
Het gegeven dat het vmbo relatief veel jongeren van allochtone afkomst telt, kan voor een school
een extra aanleiding zijn om aandacht te geven aan het stimuleren van maatschappelijke betrokkenheid.
Zowel de cultuurhistorische omgeving van de school als het erfgoed van nieuwe Nederlanders
bieden aanknopingspunten om daarover gesprekken op gang te krijgen en te werken aan
begrip voor de eigenheid én het gemeenschappelijke van verschillende culturen.
5.3 Erfgoed is goed bereikbaar in de fysieke omgeving
Cultuureducatie speelt zich voor een groot deel ‘op locatie’, buiten de school af. Uit oogpunt van
kosten, tijd en logistiek richten scholen zich daarbij bij voorkeur op cultureel aanbod in de eigen
regio. In dit opzicht biedt erfgoededucatie het praktische voordeel dat je er niet (ver) voor hoeft
te reizen, omdat leerlingen ermee aan de slag kunnen in de directe omgeving van de school. Niet
elke gemeente beschikt over culturele voorzieningen als een poppodium of een schouwburg,
maar erfgoed is er altijd! [1.3]
Schatkamers vol materiaal
VMBO-sporen
Scholen bepalen zelf hoe en met welk doel zij erfgoed binnen het reguliere onderwijs willen
inzetten. Als vakoverstijgend thema (de stad), binnen een schoolvak (archiefonderzoek) of leergebied
(maatschappelijke en economische aspecten van ruilverkaveling) of voor het stimuleren van
maatschappelijke betrokkenheid en ‘burgerschapsvorming’ (hoe is onze democratie vanuit het
verleden gegroeid).
Voor ‘leren met en van erfgoed’ is er voor het onderwijs op elk niveau en leeftijdsgroep een breed
palet aan educatieve projecten, lesmateriaal en leskisten, losse excursies en meerjarige programma’s
beschikbaar. Deze zijn, meestal in overleg met het onderwijs, ontwikkeld als landelijk voorbeeldproject
door erfgoedkoepels en/of Erfgoed Actueel, door provinciale erfgoedhuizen, maar
ook in groten getale door individuele musea en andere erfgoedinstellingen overal in het land.
Steeds meer leerlingenmateriaal en handleidingen voor docenten zijn tegenwoordig op internet
te vinden, variërend van onderwerpsuggesties voor lessen en werkstukken, digitale collecties
en archiefbestanden tot complete lespakketten, los of als voorbereiding op een bezoek aan
een erfgoedinstelling. Via de website www.cultuurwijs.nl van Digitaal Erfgoed Nederland (DEN)
kunnen leerlingen en docenten snel de weg vinden naar tal van thema’s en digitaal aanbod van
erfgoed(instellingen). Websites die informatie over erfgoed bevatten zijn, gerangschikt naar provincie,
op te zoeken in ‘Het Blauwe Boekje’ van Erfgoed Actueel.
5.4 Huidig gemeentelijk beleid
In 2001 richtte Erfgoed Actueel het netwerk ‘Cultureel Erfgoed in de leerwegen’ op met als
doel erfgoedprojecten te ontwikkelen voor het vmbo en daarvoor contacten aan te gaan
met culturele instellingen in de omgeving. In 2004 kreeg dit vmbo-netwerk een vervolg
in het project Sporen, dat inmiddels vier provinciale vmbo-netwerken omvat (Limburg,
Overijssel, Gelderland, Zuid-Holland). In 2005 volgde het Kleurrijke Spoor, gevormd door
vmbo-scholen in Amsterdam en Rotterdam. Alle gerealiseerde producten zijn ook voor
anderen beschikbaar, onder meer via internet. Coördinatie van de vmbo-sporen berust bij
het provinciale erfgoedhuis of een erfgoedinstelling in de provincie.
∆ Zie ‘Zeven Erfgoedsporen in Dedemsvaart’
In grotere gemeenten behoort cultuureducatie tot de taken van een afdeling Cultuur die,
bijvoorbeeld met Welzijn en Onderwijs, veelal onderdeel uitmaakt van een grotere sectie. In
kleinere gemeenten is cultuur(educatie) vaak de verantwoordelijkheid van een enkele ambtenaar
die daarnaast nog andere taken heeft. In de praktijk bekostigen veel gemeenten cultuureducatie-activiteiten
voor het onderwijs, bijvoorbeeld in de vorm van een cultuurmenu, terwijl zij
daarnaast erfgoedinstellingen subsidiëren. Onder invloed van het Actieplan Cultuurbereik gaan
echter steeds meer gemeenten over tot een meer integraal beleid. [Zie praktijkvoorbeelden van
gemeentelijk erfgoededucatiebeleid in hoofdstuk 7.] Een goede eerste stap op deze bredere weg
is netwerkvorming binnen gemeenten.
1
29 Sociaal en Cultureel Planbureau
(2005) Cultuurminnaars en cultuur-
mijders. Trends in de belangstelling voor
kunsten en cultureel erfgoed