Erfgoededucatie - Vereniging van Nederlandse Gemeenten

melen dat latere generaties in staat stelt hun wortels te leren kennen. Een doelstelling op korte
termijn is autochtone Nederlanders kennis te laten maken met de achtergronden van hun nieuwe
land- en stadsgenoten. Het is ook de bedoeling dat migranten zich op die manier ‘gezien’ en
gewaardeerd voelen.
Een voorbeeld dat op dit gebied school maakte is ‘Generaties Later; Turkse Dordtenaren’. In
Dordrecht is het Stadsarchief al enige jaren actief om egodocumenten, geluid- en beeldmateriaal
van nieuwkomers te verzamelen. Maar daar is het niet bij gebleven. In het dorp Kayapinar, waar
veel Turkse inwoners van Dordrecht vandaan komen, legden onderzoekers in interviews en foto’s
het dagelijks leven in het dorp en de invloed van de migratie op de lokale samenleving vast. In
2004 volgde het project ‘Nos Tesoro, Onze schatten’ om persoonlijke herinneringen van Caribische
Nederlanders vast te leggen voor later. Via www.gemeentearchiefdordrecht.nl zijn teksten en
beelden toegankelijk voor eigen inwoners en andere belangstellenden.
6.5 Zichtbaar maken van erfgoed
Voor een groeiend aantal gemeenten staat ‘zichtbaar maken van het lokale erfgoed’ hoog op de
agenda. Dit blijkt ook uit de nulanalyse van het tweede Actieplan Cultuurbereik. 44 Het gaat daarbij
zowel om aandacht voor collecties van plaatselijke erfgoedinstellingen, als om het herkenbaar
presenteren van andere overblijfselen uit het verleden. Doel daarvan is bewoners een tastbare
band met het verleden te geven en het publieksbereik van lokaal erfgoed te vergroten. Soms gaat
het expliciet om visuele verrijking van de omgeving. We noemen hier een aantal mogelijkheden
in relatie tot erfgoededucatie:
• Cultuurhistorie een plaats geven op de gemeentelijke website. Bij voorkeur met directe links
naar gemeente- of streekarchief, musea en monumenten. Ook uitleg over de herkomst van
straatnamen is een idee. In veel provincies zijn inmiddels historische websites, databanken of
speciale erfgoedsites (Gelderland/Utrecht).
• Een (foto)rubriek in gemeenteblad of gemeentepagina in huis-aan-huisblad over het verleden
van de gemeente, met bijdragen van bewoners.
• Boeken, dvd’s en ict-presentaties over stadsgeschiedenis, -gebruiken en taal. Voorbeelden
zijn ‘Goed getaold’, waarin Tilburgs dialect wordt verklaard in een sociaal-historische context en
‘Flevolandse Geschiedenis in meer dan 100 verhalen’, dat zowel een reisverslag van een
Romeinse geschiedschrijver bevat als interviews met eerste bewoners van het nieuwe land. Op
www.cartago.nl is het Digitaal Oorkondenboek Groningen en Drenthe met 15.000 oorkondes tot
1600 beschikbaar gekomen voor een groot publiek.
• Een lokaal erfgoedinformatiecentrum, bijvoorbeeld i.s.m. de openbare bibliotheek.
• Aanbrengen van monumentenschildjes.
• Plaatsen van informatiepanelen in de openbare ruimte.
• Aanbrengen van landmarks. De gemeente Almere gaat haar inwoners vertrouwd maken met de
archeologische geschiedenis van de stad door herkenningstekens te plaatsen bij middeleeuwse
scheepswrakken in de bodem, iets wat velen niet verwachten in deze nieuwe stad.
• Erfgoed exposeren en ‘verbeelden’ in de openbare ruimte.
• Digitale, culturele biografie van stad of dorp, waarbij inwoners en verenigingen hun eigen verhalen
kunnen toevoegen (Maastricht). Via een andere aanpak is dit ook de opzet van ‘Het geheugen
van de wijk’ in Amsterdam (www.geheugenvanoost.nl) en Rotterdam.
• Erfgoed als inspiratiebron voor andere kunstuitingen.
6.6 Erfgoed voor toerisme en recreatie
Zoals eerder aangestipt, kan het voor een gemeente rendabel zijn om het lokale erfgoed (beter) in
te zetten voor toeristisch-recreatieve doeleinden. [3.7] Wil een gemeente of individuele erfgoedinstelling
aantrekkelijk zijn voor bezoekers, dan is er méér nodig dan puur de aanwezigheid van een
historische dorpskern of waardevolle collectie. De vrijetijdsconsument is verwend, wil variatie en
kwaliteit en kan kiezen uit een groot aantal concurrerende mogelijkheden. ‘Beleving’ is een kernwoord.
Nostalgie en zoeken naar authenticiteit volgen direct daarop.
Mogelijkheden om erfgoed bij bezoekers onder de aandacht te brengen variëren van een stadswandeling
met gids tot multimedia spektakels en opvoeringen van levende geschiedenis. [4.1]
ict-toepassingen maken het mogelijk thuis voorpret te hebben of na te genieten van de erfgoedontdekkingen.
Beproefde middelen voor erfgoededucatie in toerisme en recreatie zijn wandel- en fietsroutes. De
populaire NS-wandelingen bevatten bijvoorbeeld naast landschapsbeschrijvingen veel begelei-
Eventueel hier foto!
44 Bureau Driessen (2006) Actieplan II,
Nulanalyse en nulmeting