Erfgoededucatie - Vereniging van Nederlandse Gemeenten

Sluitende dagopvang
Alle scholen voor primair onderwijs zijn vanaf schooljaar 2007-2008 verplicht hun
leerlingen een sluitende dagopvang te bieden als de ouders daarom verzoeken.
Scholen kunnen dit organiseren door samen te werken met lokale organisaties.
De Brede School is een van de vormen om invulling te geven aan de sluitende dagopvang.
Een Brede School kenmerkt zich door een samenhangend geheel van laagdrempelige
voorzieningen voor kinderen en hun ouders, met de school als middelpunt. Doel is
kinderen meer ontplooiingskansen te bieden en ouders te ondersteunen in de combinatie
zorg en werk. Oorspronkelijk stond de bestrijding van onderwijsachterstanden centraal,
tegenwoordig is er meer aandacht voor het bevorderen van sociale competenties en
sociale binding. Verder heeft de Brede School in toenemende mate een functie als basisvoorziening
in de wijk.
In 2005 waren er circa 600 Brede Scholen in 300 gemeenten; in 2010 moet dat aantal
verdubbeld zijn. De meeste gemeenten betalen de Brede School uit eigen middelen
aangevuld met bijdragen van het Rijk, provincies en instellingen. Het aanbod van Brede
Scholen is te verdelen in vier clusters: doorgaande educatieve lijnen (Verlengde
Schooldag), vrijetijdsbesteding, gezin en opvoeding en extra zorg. Bijna overal heeft het
eerste cluster prioriteit. In 60% van de gemeenten heeft de Brede School een aanbod op
het gebied van kunst en cultuur. De bibliotheek is bij ruim de helft van de Brede Scholen
een actieve samenwerkingspartner, centra voor de kunsten bij ongeveer een kwart daarvan.
37 (www.bredeschool.nl)
37 Oberon onderzoeksbureau (Jaarbe-
richt 2005) Brede Scholen in Nederland
• Volksuniversiteiten
Verspreid over het hele land bieden ruim honderd volksuniversiteiten een breed pakket aan cursussen
aan, waaronder programma’s over kunst en cultuur. Voor educatie op locatie – aantrekkelijk voor
cursisten – kan worden samengewerkt met plaatselijke erfgoedinstellingen. Een aantal volksuniversiteiten
biedt een introductie in de genealogie; samenwerking met het archief ligt dan voor de hand.
De meeste volksuniversiteiten hebben naast cursussen een jaarprogramma met losse activiteiten
waarop iedereen kan inschrijven. Een goede setting voor bijvoorbeeld lezingen over de geschiedenis
van de eigen omgeving of voor streekgebonden podiumkunsten.
• Openbare Bibliotheken
De Openbare Bibliotheek (OB) is de meest laagdrempelige culturele voorziening in Nederland.
Vrijwel alle gemeenten beschikken over een bibliotheekinstelling met een of meer vestigingen.
In 2002 telden de bibliotheken 4,3 miljoen gebruikers, vrijwel gelijk verdeeld over jongeren tot 18
jaar en volwassenen. De gemeentelijke subsidie bedroeg dat jaar ruim 350 miljoen euro en stijgt
nog steeds.
Dat de OB een goede instap biedt om de aandacht voor de eigen cultuurhistorie te vergroten,
bewijzen de vele erfgoedprojecten waarbij de bibliotheek als ontdekplek of expositieruimte
betrokken is. Erfgoed staat vaak ook op het activiteitenprogramma van de bibliotheek dat (tegen
betaling) ook voor niet-leden toegankelijk is.
De bibliotheken zijn sinds 2002 bezig met een vernieuwingsoperatie. Dit proces is met extra middelen
van het Rijk geïntensiveerd en met twee jaar verlengd tot en met 2007. De bedoeling is dat
bibliotheken naast de uitleenfunctie nieuwe vormen van dienstverlening ontwikkelen en daarvoor
bijvoorbeeld verbindingen aangaan met archieven, het onderwijs en culturele instellingen. Cultuurhistorie
en erfgoed deel gaan uitmaken van het basispakket. (www.bibliotheekvernieuwing.nl)
Een treffend voorbeeld van erfgoededucatie in de OB vormen de Historische Informatiepunten
(HIP’s), die informatie aanbieden over de historie van een stad of streek. HIP’s zijn in het kader
van het archiefconvenant 2002-2006 opgezet in een aantal Overijsselse bibliotheken door het
gemeente- of streekarchief ter plaatse. Omdat HIP’s een succes zijn, is binnen de archiefsector het
plan opgevat om deze formule ook op andere plaatsen in Nederland te implementeren.
• Centra voor de kunsten
In 2006 telde Nederland 230 centra voor de kunsten: lokale instellingen voor kunsteducatie. Centra
voor de kunsten worden merendeels door gemeenten gesubsidieerd. Ze zijn onder te verdelen in
creativiteitscentra, muziekscholen of combinaties daarvan. Een aparte categorie vormen de jeugdtheaterscholen.
Samenwerking tussen erfgoedinstellingen en centra voor de kunsten - in de praktijk
twee gescheiden werelden - kan mooie resultaten opleveren, zo leert de ervaring in het onderwijs.