Erfgoededucatie - Vereniging van Nederlandse Gemeenten

Samenwerking tussen erfgoedinstellingen en scholen is door landelijk stimuleringsbeleid en
inspanningen van Erfgoed Actueel en erfgoedhuizen volop in ontwikkeling. [zie 5.]
Maar samenwerking van erfgoedinstellingen met andere sectoren zoals buitenschoolse organisaties,
sociaal-cultureel werk, migrantenorganisaties of recreatieondernemers is men over en weer
nog niet gewend. Zoals in deze handreiking is beschreven [zie 6.], is er juist op dit vlak veel winst
te behalen. Ook hier kan de gemeente een goede brugfunctie vervullen.
Functies van een netwerk
De belangrijkste functies van een netwerk voor erfgoededucatie zijn het structuraliseren van
samenwerking en het uitwisselen van ervaringen (good practises) en expertise (hoe pak je zoiets
aan?) Op die manier is te voorkomen dat goede projecten eenmalig blijven of dat een instelling
opnieuw het wiel probeert uit te vinden dat een ander al lang gebruikt. Doordat ook vertegenwoordigers
van de vraagzijde bij het netwerk voor erfgoededucatie betrokken zijn (scholen, toeristisch
bedrijfsleven, migrantenorganisaties) wordt bewerkstelligd dat hun behoeften en wensen
worden meegenomen in de ontwikkeling van een vraaggericht aanbod.
Binnen een netwerk vindt inhoudelijke planontwikkeling plaats en worden afspraken gemaakt
voor praktische uitvoering. Voordeel is ook dat externe deskundigheid gezamenlijk kan worden
ingeschakeld en benut. Marketing en publiciteit kunnen gezamenlijk worden opgepakt en ook
systemen voor monitoring en evaluatie zijn in overleg op te zetten.
Bovendien is samenwerking tussen culturele instellingen en vertegenwoordigers van de vraagzijde
een sterk pluspunt bij het aanvragen van externe financiering bij andere overheden, fondsen
of het bedrijfsleven.
Om ervoor te zorgen dat onderling uitgewerkte plannen daadwerkelijk worden omgezet in
concrete acties is het aan te bevelen de afspraken ook bestuurlijk te laten bekrachtigen door de
betrokken organisaties (bijvoorbeeld schooldirecties en erfgoedinstellingen).
Een netwerk waarbinnen sluitende afspraken worden gemaakt over vorm en omvang van erfgoededucatie
kan binnen een erfgoedinstelling een hefboomfunctie hebben om educatie intern
op de agenda te krijgen. Niet elke erfgoedinstelling is namelijk even ver in het ontwikkelen van
educatieve programma’s. Een klein museum bijvoorbeeld heeft een zekere doorstroom nodig om
programma’s voor het onderwijs rendabel te maken. De gemeente kan dan binnen het netwerk
stimuleren dat de loop er in komt, bijvoorbeeld door partijen onderling harde afspraken te laten
maken over het aantal te ontvangen leerlingen per jaar.
Projectontwikkeling
Initiatief – Definitie - Ontwerp en Planning – Voorbereiding – Pilot/Test - Uitvoering - Evaluatie
7.5.2 Facilitaire en personele ondersteuning
Facilitaire ondersteuning kan onder meer bestaan uit het bieden van benodigd materiaal en middelen
en accommodatie voor (netwerk)overleg. Hiertoe rekenen we ook de informatie- en verwijsfunctie
van de gemeenten voor erfgoedinstellingen en betrokken partners, zoals scholen. Zo kan de
gemeente verwijzen naar ondersteunende organisaties en mogelijkheden voor externe financiering
(fondsen). Verder kan de gemeente erfgoedinstellingen attenderen op mogelijkheden voor het
organiseren van erfgoedactiviteiten buiten de muren van de erfgoedinstellingen en behulpzaam
zijn bij het aanvragen van eventueel daarvoor noodzakelijke vergunningen. Denk bijvoorbeeld aan
exposities in gemeentelijke instellingen of (living history) manifestaties in de openbare ruimte.
De gemeente kan erfgoedinstellingen of netwerken personele ondersteuning bieden op organisatorisch,
administratief–secretarieel of inhoudelijk (marketing, publiciteit) terrein. Dit kan
variëren van het aanstellen van een (tijdelijk) projectleider voor een netwerk of groter evenement
tot gerichte advisering door een beleidsambtenaar of het binnen de gemeente laten voeren van
het secretariaat van een erfgoednetwerk.
7.5.3 Deskundigheidsbevordering lokaal erfgoedveld
In de erfgoedsector is de afgelopen jaren veel veranderd. Musea, archieven, monumentenorganisaties
en archeologen zijn meer gaan samenwerken, zowel op lokaal en provinciaal als op landelijk
niveau. De bewustwording van hun taken op het gebied van publieksbereik en onderwijs is
sterk toegenomen, soms afgedwongen door prikkels van de overheid, maar vaak als een onderdeel
van een proces van professionalisering. Lange tijd hebben erfgoedinstellingen educatieve
producten op de markt gebracht zonder zich vooraf op de hoogte te stellen van de wensen van
het onderwijs of andere doelgroepen. De laatste jaren maakt die aanbodgerichte houding steeds
meer plaats voor een vraaggerichte opstelling.
0