WOORDENBOEKJE - De Taal van Overijssel

XIII
Tot onderscheiding van het geslacht zegt men: dat is 'n Dèventerse (vr.) en
dat is 'n D èventersen (m.).
§ 60. ie p. sing. dat. en acc. m in; 2e p. sing. ontbreekt. In plaats daarvan
gebruikt men I, eigenlijk plur,; 2e p. meerv. is ilü, bv. 1 loopt (du laufst), ilü
loopt (ihr lauft). G.-O. hé is in D ev. h ^ e, encl. e.
De 3e p. vr. enk. dat. en acc. is h aar; mv. haarlü. Als subst. gebruikte poss.
heeft het D .: den m inent, unent (udent, uwent), zinent, harent (haardent) en
onzent.
Demonstr. adj.: d'ee of den (met klemtoon), disse.
,, subst.: den (dennent), dissent (dézent).
Het bepalen lidwoord is in Deventer: de voor het vr., de of den voor het
mnl. en 't voor het onz. Ze worden niet verbogen. Den gebruikt men in het
mannelijk enk. vóór woorden, die met een klinker, een h of d beginnen, bv. den
aovend (avond en oven), den ïselt, den hof (tuin), den dokter.
Interr. zijn: \x4ee, wat. W atte beteekent: Wat zeg je?
Voor: hoedanig, hoe een, zoodanig, zoo een, zulk, heeft het D .: in het enk.
bv. gebr.: hon of hun, zon, meerv. hükke, zükke. Zelfst. gebr: enk. honnend
of hunend, zonnend, meerv. hükkend, zükkend. V óór onz. stofnamen:
hük, zük, vóór vr. stofn. hükke, zükke.
§ 61. Optatiefvormen ontbreken. In het gerundium ontbreekt de e, bv. te
bïten. Een enkele maal hoort men: te döne.
Imperatiefvormen (enk. en meerv.) hoort men met en zonder t.
Het voorvoegsel van het verleden deelwoord is: e; als adj. gebruikt ge, bv.
de kléver is em eid, de gemeide kléver, de gank is efeild (gedweild), de
gefeilde gank. (Voor de verschillende uitspraak dezer ei's, zie men § 5.)
Kunnen wordt dikwijls gebruikt voor kennen, bv.: Ik kan m in lesse; ik
heb 'm ekond.
Leggen en liggen worden veel minder verwisseld dan in Holland; toch zegt
men soms lei voor lag : H*ee lei üm négen ür nóg in bedde. (Naast regelmatig
lag). H!ee lei te zaniken; m in kuis lei daor; wi leien in de sloot.
Sommige sprekers laten de n van het zwakke praet. weg, behalve vóór een
klinker of h (zie beneden).
Hier volgen eenige opmerkenswaardige conjugatievormen:
Inf. Ind. praes. Praet.
ie p. sing. ie p. sing.
?e p. „
ie p. plur.
ie 2e 3e p. plur.
breken brèke braok of brak
brek braoken of
brèkt brakken
nem m en nem m e nam of
nem t nam m e *)
nem t nam m en
P art. pass.
ebraoken
enaom en
-1) Zoo ook met dubbelen medeklinker en slot e: kwamme, schrokke, atte,
gavve, zagge, drugge, slugge, lagge, enz.