Mondiale vorming en wereldburgerschap - Kortlopend ...

aanpassen. Een dergelijke op integratie gerichte strategie miskent het dynamische
karakter van burgerschap, en reduceert democratie tot formeel handelen en omgangsvormen
tot tijdloze normen. Bovendien engt een dergelijk burgerschapsdenken
het burgerschapsdomein in tot de nationale staat. Het miskent de interne dynamiek
binnen een staat en de complexe samenhang van het lokale en het globale (Beck,
1998).
Burgerschap kan echter ook worden gezien als wereldburgerschap waar processen
van globalisering worden betrokken op mensenrechten en verantwoording nemen
voor de wereld. Het betreft hier dan wel geen formeel type burgerschap maar wel
een morele categorie (Giroux, 1989; Nussbaum 1997; Veugelers, 2003, Suransky &
Manschot, 2005). Op het begrip wereldburgerschap komen we straks terug.
In de jaren zeventig en tachtig was er in het onderwijs veel aandacht voor mondiale
vorming, voor wat er buiten Nederland gebeurde en hoe wij de ontwikkelingen buiten
Nederland konden verbeteren. Mondiale vorming was sterk gericht op ‘human
development’, sociaal-culturele ontwikkeling, economische ontwikkeling en een
versterking van de democratie. Wat is de situatie nu? We gaan eerst in op mondiale
vorming in het Nederlands onderwijs in de jaren tachtig.
1.2 Mondiale vorming in het Nederlandse voortgezet onderwijs
begin jaren tachtig
In 1981 heeft het Kohnstamm Instituut een onderzoek verricht naar de praktijk van
mondiale vorming in het voortgezet onderwijs (Baltzer, Van der Doef, Karsten &
Peetsma, 1981). In een vragenlijstonderzoek werd bij docenten maatschappijleer,
aardrijkskunde en geschiedenis geïnventariseerd welke doelen zij belangrijk vonden.
Het betrof een survey-onderzoek onder 168 scholen in het voortgezet onderwijs.
63% van de scholen nam aan het onderzoek deel, met in totaal 177 docenten.
Er werden vier doelen voorgelegd aan de docenten:
1) Het bewust maken van de gelijkwaardigheid van andere culturen en leefgewoonten
met de onze.
2) Het laten zien van de honger en ellende in de Derde Wereld.
3) Het geven van politiek inzicht in de verhoudingen tussen de Derde Wereld en de
rest van de wereld.
4) Kennismaken met verre landen en vreemde volken.
10