NJB-1427

Rechtspraak
weken na 22 augustus 2009, dus vanaf 4
oktober 2009, tot het moment van de feitelijke
betaling van de vergoede heffingsrente.
2.3.3. De rechtbank heeft tot slot geoordeeld
dat deze wettelijke rente moet worden berekend
overeenkomstig artikel 6:119 BW. Voor
toepassing van de regeling over rentevergoeding
bij handelsovereenkomsten uit artikel
6:119a BW zag de rechtbank geen aanknopingspunten.
2.4. Het middel in het principale beroep richt
zich tegen de hiervoor in 2.3.1 en 2.3.2
bedoelde oordelen van de rechtbank. Het
incidentele beroep in cassatie betreft het
tijdvak waarover de wettelijke rente verschuldigd
is en is verder gericht tegen het hiervoor
in 2.3.3 bedoelde oordeel van de rechtbank
over het toepasselijke rentepercentage.
3 Beoordeling van de middelen in het principale
en het incidentele beroep
3.1. Bij de beoordeling van de beide beroepen
in cassatie moet worden vooropgesteld dat de
rechtbank terecht ervan is uitgegaan dat de
hiervoor in 2.1.3 vermelde schriftelijke weigering
van de inspecteur voor bezwaar vatbaar
is. Ook is de rechtbank terecht ervan uitgegaan
dat zij als bestuursrechter in belastingzaken
bevoegd is kennis te nemen van het
beroep tegen de uitspraak van de inspecteur
op het door belanghebbende tegen die weigering
gemaakte bezwaar (zie onderdeel 4.15
van de conclusie van de advocaat-generaal).
3.2.1. Uit het arrest van 30 september 2011
volgt dat de Inspecteur gehouden was om, in
verband met de in 2.1.1 bedoelde ambtshalve
verleende vermindering van de voorlopige
aanslag, heffingsrente te vergoeden over de
periode 1 juli 2007 tot en met 31 december
2007. De inspecteur had dit gelijktijdig met
de vermindering van de voorlopige aanslag
op 22 september 2009 moeten doen in de
vorm van een voor bezwaar vatbare beschikking
als bedoeld in artikel 30j AWR (tekst
2009). Hij heeft het besluit tot vergoeding
van heffingsrente echter pas genomen bij de
uitspraak op bezwaar van 20 december 2011.
3.2.2. Op grond van artikel 4:85, lid 1, letter b,
Awb is bij deze vergoeding van heffingsrente
sprake van een bestuursrechtelijke geldschuld,
waarop het bepaalde in Titel 4.4 van
de Awb van toepassing is.
3.2.3. Tot die Titel 4.4 behoort Afdeling 4.4.2
van de Awb (Verzuim en wettelijke rente). Die
afdeling is op grond van het bepaalde in artikel
4:103 Awb bij wijze van uitzondering niet
van toepassing indien bij de wet – dat wil
zeggen: de wet in formele zin – een andere
regeling omtrent verzuim en de gevolgen
daarvan is getroffen.
Een zodanige uitzondering doet zich in dit
geval niet voor. Er is namelijk geen specifieke
regeling in een wet in formele zin over vergoeding
van rente van toepassing in een
geval als het onderhavige, waarin een inspecteur
een beschikking tot vergoeding van heffingsrente
te laat vaststelt. Immers, noch de
regeling over heffingsrente in de AWR, noch
de regeling over invorderingsrente in de
Invorderingswet 1990 (hierna: IW 1990), noch
enige andere specifieke publiekrechtelijke
regeling in een wet in formele zin is van toepassing
met betrekking tot de (mogelijkheid
van) rentevergoeding bij een dergelijk verzuim.
Daarom moet worden aangenomen dat
in een zodanig geval de algemene regeling
over wettelijke rente in Afdeling 4.4.2 van de
Awb van toepassing is (vgl. HR 13 juli 2012,
nr. 11/00162, ECLI:NL:HR:2012:BV0264, BNB
2013/2, onderdeel 6.3). Hieraan kan niet
afdoen dat in de nota naar aanleiding van
het verslag met betrekking tot (thans) artikel
4:103 Awb is opgemerkt dat het belastingrecht
een andere regeling kent en dat de
voorgestelde regeling in de Awb daarop dus
niet van toepassing zal zijn (Kamerstukken II
2003/04, 29702, 7, p. 17). Mede gelet op de
strekking van artikel 4:103 Awb kan aan deze
opmerking geen betekenis worden toegekend
in gevallen als het onderhavige, waarvoor het
belastingrecht geen eigen regeling met
betrekking tot de vergoeding van rente kent.
De regels van de Staatssecretaris van Financien
over zogenoemde coulancerente zijn
beleidsregels, en kunnen reeds daarom niet
worden aangemerkt als wet in de zin van
artikel 4:103 Awb. Daaraan kan niet afdoen
dat in de zojuist bedoelde nota naar aanleiding
van het verslag in dit verband is verwezen
naar die beleidsregels; in diezelfde nota
is trouwens opgemerkt dat de coulancerenteregeling
geen wettelijke basis heeft (zie
onderdeel 5.19 van de conclusie van de advocaat-generaal).
3.2.4. Het voorgaande brengt mee dat Afdeling
4.4.2 van de Awb in het onderhavige
geval van toepassing is.
3.2.5. Tot die afdeling behoort artikel 4:102
Awb. Op grond van het tweede lid van dat
artikel is een bestuursorgaan wettelijke rente
verschuldigd indien een afwijzende beschikking
tot betaling door dat bestuursorgaan als
gevolg van bezwaar of beroep wordt vervangen
door een beschikking tot betaling.
3.2.6. Na zijn aanvankelijke weigering om
heffingsrente te vergoeden heeft de Inspecteur
de beschikking tot vergoeding van deze
rente pas op 20 december 2011 genomen
naar aanleiding van een bezwaarschrift
tegen die weigering. Toepassing van artikel
4:102, lid 2, Awb leidt er onder deze omstandigheden
toe dat de Inspecteur wettelijke
rente dient te vergoeden.
3.2.7. De rechtbank heeft dan ook terecht
beslist dat de inspecteur wettelijke rente verschuldigd
is. Het middel in het principale
beroep faalt voor zover het hiertegen is
gericht.
3.3.1. Met betrekking tot de vaststelling door
de inspecteur van de door hem verschuldigde
wettelijke rente dient het volgende te worden
vooropgesteld.
3.3.2. Op grond van artikel 4:98, lid 1, Awb in
verbinding met artikel 6:119, lid 2, BW wordt
de wettelijke rente berekend over een periode
die loopt tot het tijdstip van voldoening
van de desbetreffende bestuurlijke geldschuld.
Dit geldt ook in gevallen als het
onderhavige waarin artikel 4:102, lid 2, Awb
van toepassing is.
3.3.3. Hoewel Afdeling 4.4.2 van de Awb het
oog heeft op verzuimen die intreden indien
niet binnen de voorgeschreven betalingstermijn
is betaald, heeft de hier toepasselijke
regeling in artikel 4:102, lid 2, Awb primair
betrekking op renteverlies dat optreedt doordat
een bestuursorgaan een geldschuld niet
tijdig, maar pas na bezwaar bij beschikking
vaststelt. De hiervoor in 3.3.2 vermelde aansluiting
van de renteberekening bij het tijdstip
van voldoening van de schuld, heeft echter
tot gevolg dat de renteberekening in die
gevallen tevens betrekking heeft op eventuele
vertraging in de uitbetaling nadat de betalingsbeschikking
alsnog is vastgesteld. De
formulering van artikel 4:102, lid 2, Awb gaat
daarbij uit van de – buiten het belastingrecht
gebruikelijke – situatie dat hetzelfde
bestuursorgaan bevoegd is met betrekking
tot zowel de vaststelling als de betaling van
een bestuurlijke geldschuld. In belastingzaken
doet zich de bijzonderheid voor dat deze
bevoegdheden zijn verdeeld over twee
bestuursorganen binnen hetzelfde overheidslichaam,
de inspecteur en de ontvanger. Een
doelmatige wetstoepassing brengt mee dat
in gevallen waarin artikel 4:102, lid 2, Awb
van toepassing is op het gebied van belastingen
en betrekking heeft op een door de
inspecteur gegeven betalingsbeschikking, het
gehele bedrag van de wettelijke rente verschuldigd
is en vastgesteld moet worden
door de inspecteur, ook voor zover de verschuldigdheid
van die rente is veroorzaakt
doordat de ontvanger niet tijdig heeft
betaald nadat de inspecteur de betalingsbeschikking
alsnog heeft vastgesteld. Een andere
opvatting zou leiden tot het onwenselijke
gevolg dat het uit toepassing van artikel
4:102, lid 2, Awb voortvloeiende bedrag aan
wettelijke rente in voorkomend geval deels
door de inspecteur en deels door de ontvanger
moet worden toegekend; geschillen daarover
zouden dan leiden tot afzonderlijke procedures
waarbij de bevoegde rechter met
betrekking tot de rentevergoeding door de
inspecteur de bestuursrechter zou zijn en
1866 NEDERLANDS JURISTENBLAD – 24-07-2014 – AFL. 27