NJB-1427

1336
Wetenschap
Wilders, waardigheid
en de grenzen van het
politiek debat
Esther Janssen 1
In dit artikel wordt betoogd dat Wilders vervolgd moet worden door het OM wegens aanzetten tot haat en
discriminatie (137d Sr) in verband met zijn uitlatingen in het kader van de gemeenteraadsverkiezingen over
‘minder Marokkanen’ en dat Wilders op die grond veroordeeld kan worden door de rechter. Vervolging van
Wilders kan een wezenlijke bijdrage leveren aan de markering van de wettelijke norm. Wil artikel 137d nog
enige zeggingskracht hebben, dan dient het ingezet te worden in gevallen als het onderhavige.
Inleiding
Op 19 maart tijdens de uitslagenavond van de gemeenteraadsverkiezingen
van de PVV in Den Haag stelde Geert
Wilders zijn publiek de vraag of zij meer of minder Marokkanen
in de stad en in Nederland willen. Het publiek
scandeerde ‘minder, minder, minder’, waarop Wilders reageerde
met ‘Dat gaan we regelen’. Eerder in de verkiezingscampagne
verklaarde Wilders tegenover een verslaggever
dat Den Haag een stad moet worden ‘met minder lasten
en als het even kan wat minder Marokkanen’. Beide optredens
van Wilders werden veelvuldig in nieuws- en actualiteitenprogramma’s
op de televisie uitgezonden. Naar aanleiding
van deze uitspraken ontving de politie en het
Openbaar Ministerie duizenden meldingen en aangiften
van aanzetten tot haat en discriminatie − ook wel ‘hate
speech’, ‘haatzaaien’ genoemd. 2 Hoe moet de wenselijkheid
van een mogelijke vervolging en de haalbaarheid van een
mogelijke veroordeling van Wilders wegens aanzetten tot
haat en discriminatie nu gewaardeerd worden, in het licht
van Wilders’ eerdere vrijspraak in verband met zijn uitlatingen
over de Islam en Moslims?
In dit artikel betoog ik dat Wilders strafrechtelijk
vervolgd moet en veroordeeld kan worden wegens zijn
uitlatingen over ‘minder Marokkanen’.
1. Vervolgingsbeleid van het Openbaar
Ministerie ten aanzien van discriminatie
Allereerst volgt de noodzaak tot vervolging van Wilders
uit het vervolgingsbeleid van het Openbaar Ministerie ten
aanzien van discriminatie zelf. Het Openbaar Ministerie
heeft een aantal beleidsregels opgesteld voor de handhaving
van ‘discriminatiebepalingen’ en de vervolging van
‘discriminatiefeiten’, die zijn neergelegd in de Aanwijzing
discriminatie (2007A010). De Aanwijzing discriminatie
bepaalt, kort gezegd, dat de vervolging van discriminatiefeiten,
waaronder uitlatingen die beledigen of aanzetten
tot haat en discriminatie in de zin van artikel 137c-d Sr,
in principe wenselijk is, mits een veroordeling haalbaar is.
Volgens de Aanwijzing geldt namelijk, dat bij overtreding
van discriminatiebepalingen altijd een strafrechtelijke
reactie volgt. Op voorhand wordt aangenomen dat opportuniteit
aanwezig is. Bij uitlatingen die aanzetten tot haat
of discriminatie dient in beginsel te worden gedagvaard.
De Aanwijzing stelt ook dat eventueel martelaarschap
of uitbuiting van de forumfunctie in geen geval een argument
kan zijn om niet te dagvaarden. Wat betreft Wilders’
eerdere uitspraken over Islam en Moslims en zijn huidige
uitspraken over ‘minder Marokkanen’ kan de opvatting, dat
Wilders slechts de juridische grenzen opzoekt voor mediaaandacht
en politiek gewin en daarom beter genegeerd kan
worden, geen argument vormen om niet tot vervolging
over te gaan. Sterker nog, de Aanwijzing overweegt: ‘Het
strafrecht biedt bij uitstek de mogelijkheid om mensen
publiekelijk ter verantwoording te roepen en te straffen.
Discriminatiezaken krijgen dikwijls veel media-aandacht
en bieden het OM aldus een goede gelegenheid om de
strafrechtelijke bijdrage aan de aanpak van het discriminatieprobleem
voor het voetlicht te brengen.’
Juist omdat er zo veel verschil van mening en onduidelijkheid
bestaat over de interpretatie en toepassing van
het ‘haatzaai’-delict, zijn er vraagtekens te plaatsen bij het
technisch sepot door het OM in de vorige Wilders-zaak 3
en bij de werkbaarheid van de Aanwijzing discriminatie in
het algemeen. De Aanwijzing overweegt echter: ‘In discriminatiezaken
dient de strafrechtelijke handhaving (…) een
wezenlijke bijdrage te leveren aan de markering van de
wettelijke norm. Om met effect strafrechtelijk te kunnen
optreden is een eenduidig beleid en een actieve opstelling
van het OM (...) noodzakelijk.’ De eerdere vervolging van
Wilders wegens zijn uitlatingen over Islam en Moslims
had meer helderheid kunnen bieden over die wettelijke
norm, maar het hierna te behandelen eindvonnis in die
1814 NEDERLANDS JURISTENBLAD – 24-07-2014 – AFL. 27