De kwetsbaarheid van het Europese landbouw- en voedselsysteem ...

Box 7.9 Voorstellen Europese Commissie voor hervorming EU Landbouwbeleid
Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) van de EU staat aan de vooravond van een nieuwe hervorming.
In november 2010 bracht de Commissie een Mededeling uit onder de titel Het GLB tot 2020: inspelen op de
uitdagingen van de toekomst inzake voedsel, natuurlijke hulpbronnen en territoriale evenwichten.
Het document noemt drie uitdagingen voor de Europese landbouw:
• Voedselzekerheid: Europa moet zijn productiecapaciteit zien te behouden in een omgeving van geliberaliseerde
markten die leiden tot grotere onzekerheden en toegenomen volatiliteit. Bovendien zijn de - in vergelijking
met elders in de samenleving - toch al relatief lage inkomens van boeren in 2009 nog sterker gedaald
als gevolg van de economische crisis.
• Milieu en klimaatverandering: de landbouw speelt een sleutelrol bij het leveren van publieke goederen zoals
landschappen, biodiversiteit, klimaatstabiliteit en weerbaarheid tegenover natuurrampen zoals overstromingen,
droogten en branden. Tegelijk belasten veel bedrijven het milieu, wat leidt tot bodemuitputting, watertekorten
en –verontreiniging, en verliezen van natuurlijke habitats en biodiversiteit. Het is belangrijk om door
innovatie de potenties van de landbouw te activeren om zich aan te passen aan klimaatverandering en deze te
mitigeren door verdere verlaging van emissies, efficiëntere productie, inclusief beter gebruik van energie en
productie van biomassa en vernieuwbare energie, vastlegging van koolstof en bescherming van koolstof in de
bodem.
• Territoriaal evenwicht: de vitaliteit en potenties van veel plattelandsgebieden - o.a. in de nieuwe lidstaten -
zijn afhankelijk van een concurrerende en dynamische landbouw.
Vervolgens noemt de Commissie zeven redenen voor hervorming, waaronder:
• toenemende zorgen over de voedselzekerheid;
• het concurrentievermogen behouden en versterken bij de toenemende globalisering en prijsvolatiliteit, onder
handhaving van de productie in de gehele EU;
• duurzame groei o.a. door handhaving van de productiebasis van voedsel, veevoer en hernieuwbare energie.
Vervolgens noemt het document drie doelen voor de komende hervorming:
1. Levensvatbare voedselproductie
• ondersteuning van de landbouwinkomens en reductie van de variabiliteit daarvan;
• verbetering van de concurrentiekracht van de landbouw en vergroting van het aandeel van de sector in de
toegevoegde waarde van de keten;
• compensatie voor natuurlijke beperkingen in specifieke regio’s.
2. Duurzaam beheer van natuurlijke hulpbronnen en klimaatacties
• garanderen van duurzame productie en bevorderen van de levering van groene publieke goederen die niet
worden betaald door de markt;
• bevorderen van groene groei door innovatie, mede in het licht van de opkomende bio-economie;
• mitigatie (tempering) van en adaptatie aan klimaatverandering (o.a. extreme weersomstandigheden). Die
twee kunnen samengaan.
• Evenwichtige gebiedsontwikkeling
• ondersteuning werkgelegenheid op het platteland;
• verbetering van de plattelandseconomie en bevordering van diversificatie;
• rekening houden met de structurele diversiteit in landbouwsystemen, verbetering van de kansen van kleine
boeren en ontwikkeling van lokale markten.
Als mogelijke instrumenten voor prijsstabilisatie noemt het document:
• interventie gedurende langere perioden
• clausules voor "verstoring" 187
187
“Clausules voor verstoring” wordt niet nader gedefinieerd, maar waarschijnlijk wordt gedoeld op clausules in
de Agreement on Agriculture uit de Uruguay Ronde van de WTO. Met die clausules kunnen landen hun boeren
tijdelijk met importbelemmeringen beschermen tegen ernstige verstoring van hun markten. In de nog lopende
Doharonde hebben India en China met steun van andere ontwikkelingslanden zich sterk gemaakt voor
een ruime toepassing van dat Special Safeguard Mechanism. Ze eisten het mechanisme in werking te mogen
zetten zodra de import groeit met neer dan 10%. De VS eisten, conform het voorstel van voorzitter Lamy,
78