De kwetsbaarheid van het Europese landbouw- en voedselsysteem ...

Omdat zulke stijgingen doorgaans gepaard gaan met hamsteren, criminaliteit en speculatie,
kunnen de prijsschokken nog groter zijn. Ook zal de smokkel van vee en vlees toenemen,
wat een verhoogd risico meebrengt van insleep van dierziekten.
Faillissementen in de vee-, vlees en zuivelbedrijven lijken onvermijdelijk. Maar dat hoeft
niet te leiden tot een langdurige krimp van de productie, want voor de veehouders die de eerste
klap hebben overleefd zijn de prijsstijgingen van vlees en eieren een prikkel om de productie
weer uit te breiden op basis van andere eiwitten dan die uit soja (na 2 jaar ook weer op
basis van soja). Daardoor gaan de prijzen na een jaar weer sterk dalen, eerst die van pluimveevlees
en varkensvlees, vervolgens die van eieren. Via nog enkele golfbewegingen zijn
productie en prijzen na 5 à 6 jaar terug op het oude niveau.
Wegvallen van de import van soja(schroot) kan in de loop der jaren worden gecompenseerd
door de productiviteitsstijging in de Europese graanteelt. Dat kan echter niet in 3 jaar, zoals
wel is gesteld, maar vergt al gauw 11 of meer jaar.
7. Gevolgen droogte
Droogte treft vooral rundvee (pluimvee en varkens veel minder omdat zij nauwelijks ruwvoer
eten). We hebben gekeken naar het scenario van een grootschalige droogte die twee jaar aanhoudt.
Ruwvoer wordt in de eerste winter schaars en duur. Dat kan nauwelijks worden gecompenseerd
door import omdat transport van ruwvoer relatief duur is. Veehouders gaan daarom versneld
vee afstoten. Gevolg is - volgens het indicatieve model - dat de productie van rundvlees
stijgt met 40%, waardoor de prijs ervan daalt met 15%. Vervolgens krimpt de
productie sterk in tot -20% in het derde jaar waarna de prijs in het vierde jaar piekt op
140%. De zuivelproductie krimpt in het tweede jaar met 40% en de prijzen pieken op
160%.
Faillissementen in de vee-, vlees- en zuivelbedrijven lijken onvermijdelijk. Maar voor de
veebedrijven die de eerste klap hebben overleefd zijn de gestegen prijzen een prikkel om de
productie weer uit te breiden. In het derde jaar - als de droogte voorbij is - is er ook weer voldoende
ruwvoer. Via enkele golfbewegingen zijn productie en prijzen na 10 jaar terug op
het oorspronkelijk niveau. Dat dit langer duurt dan bij varkens en pluimvee komt doordat
runderen een langere levenscyclus hebben en minder nakomelingen krijgen.
Al met al zijn de prijsschokken minder heftig dan in het vorige scenario, maar werken ze langer
door. Ook in dit scenario zijn hamsteren, criminaliteit en speculatie te verwachten, met
als gevolg dat de prijsschokken groter kunnen zijn dan berekend. Ook smokkel en het risico
van insleep van dierziekten zal toenemen.
8. Gevolgen droogte + uitval import
Bij een dubbele calamiteit van importstop + droogte wordt de veevoerschaarste extra nijpend.
Veehouders hebben minder mogelijkheden om ruwvoer te vervangen door krachtvoer, of soja(schroot)
door graan, waardoor de veevoerprijzen nog sterker kunnen stijgen en meer bedrijven
om zullen vallen.
Inderdaad berekent het indicatieve model extra verhoogde prijzen dan bij alleen een droogte
of een importstop van soja. Dat geldt niet voor varkensvlees maar wel voor pluimveevlees
(piekt op 210%), eieren (op 186%), zuivel (op 184%) en rundvlees (op 163%).
De pijn voor de consument wordt enigszins verzacht door de verschillen in levenscyclus van
pluimvee, varkens en koeien. Daar staat tegenover dat bij een dubbele calamiteit valt te verwachten
dat de sociaal-psychologische impact extra groot zal zijn. Daardoor kunnen bijverschijnselen
als hamsteren, speculatie en criminaliteit vaker optreden. Dat kan leiden tot
heftiger prijsschokken en een ernstiger crisis in de sector.
119