De kwetsbaarheid van het Europese landbouw- en voedselsysteem ...

helpt weinig als er al weinig lange-termijncontracten zijn en daar lijkt het op. De handel hecht
aan flexibiliteit. 191
Optie 4. Stimuleren import zuivel en vlees
Bij hoge interne prijzen voor zuivel en vlees zal de import daarvan toenemen. De EU heeft die
import gelimiteerd door tarieven en door zogenaamde tariefquota: quota voor invoer tegen
verlaagde tarieven. 192 Maar als het prijsverschil tussen de Europese en de wereldmarkt erg
groot wordt, zullen de hoge tarieven de import niet meer remmen en dat dempt de prijspieken.
Om die demping te stimuleren zou de EU ervoor kunnen kiezen om al bij matige prijsstijgingen
de tarieven te verlagen of op te schorten dan wel de tariefquota te verruimen. Voor consumenten
zou dat gunstig zijn, althans op korte termijn, maar voor de economie en de veerkracht
van het Europese voedselsysteem heeft het nadelen:
• Het levert extra problemen voor de vee-, vlees- en zuivelsector en zal herstel van die sectoren
vertragen en bemoeilijken. Banken zullen bijvoorbeeld extra terughoudend worden
met kredietverlening.
• Verlaging van tarieven is in het handelspolitieke krachtenspel moeilijk terug te draaien.
Daarmee zou de sector blijvend worden benadeeld en waarschijnlijk moeten krimpen.
Dan zou de EU weliswaar meer zelfvoorzienend worden in eiwitrijk veevoer, maar juist
minder in zuivel en vooral vlees. Over de jaren 2004-2006 was de zelfvoorzieningsgraad
voor boter gemiddeld 112%, voor kaas 107% en voor vlees 104%. 193 Vooral voor vlees
kan de EU dus al snel netto-importeur worden. 194 De Europese Commissie verwacht dat
de EU ook zonder calamiteiten tegen 2020 al minder varkensvlees zal exporteren en netto-importeur
van pluimveevlees zal worden. Dat zou vooral het gevolg zijn van een toenemende
consumptie van pluimveevlees en een dure euro. (De wisselkoers van de euro
kan overigens niemand voorspellen). Dat zal leiden tot nieuwe kwetsbaarheden voor de
grillen van wereldmarkt en geopolitiek.
De maatregel heeft dus aanmerkelijke risico's voor de EU en is niet nodig voor demping van
hoge prijspieken, omdat marktwerking daar al voor zal zorgen. Het ligt meer voor de hand
deze optie achter de hand te houden voor het geval marktwerking de prijspieken te weinig
dempt. Wellicht kan de EU met importstimulering ook ongewenste vormen van speculatie op
afschrikken. Hoe dan ook lijkt het verstandig om bij wijze van buffering een zeker niveau van
import en bijpassende infrastructuur in de benen te houden.
191 H. Stam, Cefetra (in e-mail).
192 Voor varkensvlees bijvoorbeeld zijn er quota tot zo’n 100.000 ton, merendeels voor álle derde landen, met
50-100% tariefsverlaging. Voor schapenvlees bijna 300.000 ton, zonder tarief en grotendeels voor Nieuw-
Zeeland, Argentinië en Australië. Voor rundvlees: ruim 200.000 ton, met 80-100% tariefsverlaging, grotendeels
voor alle derde landen en speciaal vlees (Hilton beef) uit Mercosur, VS, Canada en Australië. Tenslotte
pluimveevlees, voornamelijk gezouten en gekookt: meer dan 600.000 ton met 85% tariefkorting en meer,
vrijwel uitsluitend uit Brazilië en Thailand. Bron: Productschap PVE, data uit 2008. Het is niet onwaarschijnlijk
dat in de onderhandelingen met Mercosur de quota worden verruimd en/of de tarieven worden verlaagd.
193 Berekend uit cijfers www.indexmundi.com
194 European Commission 2010. Prospects for agricultural markets and income in the EU.
(http://ec.europa.eu/agriculture/publi/caprep/prospects2010/fullrep_en.pdf)
81