De kwetsbaarheid van het Europese landbouw- en voedselsysteem ...

More documents

Recommendations

Info

2. Risicoverhogende trends _________________________________________________________________________ De meeste experts 19 verwachten drie ontwikkelingen voor de landbouwmarkten voor de komende decennia: • prijzen die hoger blijven dan de historische trend, een blijvende trendbreuk dus; • hoge volatiliteit van de prijzen; • hogere prijzen van landbouw-inputs. 20 Hier onder noemen we een aantal mondiale trends die in de komende decennia de landbouwprijzen en/of de volatiliteit daarvan verder kunnen verhogen, de kansen op calamiteiten groter kunnen maken en de voedselzekerheid, mogelijk ook in Europa, kunnen gaan ondermijnen. Groei wereldbevolking, welvaart en vleesconsumptie De wereldbevolking zal naar verwachting groeien van de huidige 6,8 miljard naar 9 miljard in 2050. Ook zal de gemiddelde welvaart toenemen en dat gaat tot een zeker welvaartsniveau vrijwel altijd gepaard met een voedseltransitie in de richting van meer vleesconsumptie. Daardoor zal de vraag naar voedsel en veevoer sterk stijgen. Dat ligt anders in de EU, waar de bevolking naar verwachting nog slechts licht zal groeien of mogelijk zelfs zal krimpen, terwijl bovendien de vleesconsumptie nog slechts licht stijgt. Maar omdat de EU vooralsnog grote hoeveelheden soja(schroot) op de wereldmarkt blijft aankopen zal zij steeds sterkere concurrentie ontmoeten, vooral vanuit Azië. Dat kan leiden tot hogere en sterkere prijsschommelingen. Globalisering De globalisering van de voedselproductie leidt tot regionale specialisatie, dus tot concentratie van de productie. Die concentratie zal deels plaatsvinden in gebieden met de meest gunstige productieomstandigheden. Dat kan de productiekosten verlagen. Voor een ander deel zal de concentratie plaatsvinden in de buurt van zeehavens, niet vanwege gunstige productieomstandigheden maar vanwege logistieke voordelen. In beide gevallen worden ook risico’s geconcentreerd, met name politieke risico’s en fysieke risico's zoals extreem weer, plant- en dierziekten en vulkaanuitbarstingen. Voorbeeld: als straks meer dan de helft van de mondiale soja- of suikerproductie plaatsvindt in Zuid-Amerika, wordt de hele wereld kwetsbaarder voor calamiteiten in Zuid-Amerika. 21 Ander voorbeeld: sommige analisten verwachten dat de rol van de VS als grootste tarweproducent de komende tien jaar zal worden overgenomen door de Zwarte Zee staten Rusland, Oekraïne en Kazachstan. 22 Dat zal waarschijnlijk een grilliger aanbod betekenen, want in die 19 20 21 22 Zie o.a. Europese Commissie 2011. Tackling the challenges in commodity markets and on raw materials. Brussel. Alleen al door die laatste factor staat allerminst vast dat de inkomens van boeren zullen stijgen. Daar komt bij de vaak gebrekkige transmissie van prijsverhogingen op de markt naar boeren. OECD en FAO (2010) stellen bijvoorbeeld over suiker: “The growth underway in Brazil implies further concentration in sugar production and trade that is not without risks to sugar users and a potential source of additional price instability.” Ook wordt verwacht dat Brazilië goed zal zijn voor 60% van de vleesexport uit niet-industrielanden. Rusland is een verhaal apart. Het heeft na Brazilië het grootste areaal onontgonnen landbouwgrond: 40 miljoen ha. Tegelijk importeert het ongeveer de helft van zijn voedsel. Het land beweegt zich langzaam richting zelfvoorziening. Over 10 jaar wil het voor 95% zelfvoorzienend zijn in graan en voor 80% in oliezaden. FAO en OECD verwachten zelfs dat het land exporteur van beide wordt. Zie: C. Bron, Rusland droomt van zelfvoorziening (agd.nl 7 januari 2011). Onzeker is nog of het land gaat inzetten op graanexport (al dan niet in 7
egio is het weer weinig stabiel - zoals ook weer bleek in de zomer van 2010 - en politiek wellicht ook. Globalisering gaat ook gepaard met toenemende transoceanische verkeers- en vervoersstromen. Daarmee stijgt de kans op invasies van pathogenen en parasieten van gewassen en vee en hun vectoren. Recente voorbeelden in Nederland zijn het blauwtongvirus en de maïswortelkever. Bovendien stijgt de kans op kruising tussen verwante pathogenen, waardoor nieuwe, meer virulente varianten kunnen ontstaan. Liberalisering Het oude GLB heeft de interne prijzen gestabiliseerd ten koste van de stabiliteit op de wereldmarkt. De EU exporteerde als het ware instabiliteit. De ingezette liberalisering van het GLB heeft het omgekeerde effect. 23 Wereldwijd biedt liberalisering elk land extra voedselzekerheid in die zin dat het meer mogelijkheden krijgt om in geval van schaarste voedsel en grondstoffen bij te kopen. Daar staat tegenover dat de EU - in navolging van de VS - haar sinds 1975 opgebouwde interventievoorraden grotendeels heeft afgebouwd. Dat maakt haar juist extra kwetsbaar. Ook particuliere buffers zijn kleiner geworden. De levensmiddelenhandel houdt kleinere voorraden aan om opslagkosten te besparen en just in time producten te kunnen leveren. Hun efficiëntie is dus naast een kracht ook een zwakte. Kwetsbaar wereldhandelssysteem Het wereldhandelssysteem is kwetsbaar gebleken voor een recessie en voedselschaarste. De G20 maakte bij de laatste recessie bij herhaling afspraken om protectionisme tegen te gaan. Desondanks namen 30 landen – waaronder Rusland, de VS, China, India en Brazilië - in totaal 278 handelsbelemmerende maatregelen, waarvan er in mei 2010 nog slechts 20 waren ingetrokken of verlopen. 24 Vooral bij voedselschaarste steekt nationalisme haast onvermijdelijk de kop op. De WTO kan daar weinig tegen doen en in het geval van ontwikkelingslanden zelfs helemaal niets. Bovendien neemt het belang van de WTO af door de opkomst van regionale vrijhandelszones: eerst was er de EU (inmiddels uitgebreid tot 27 lidstaten en straks wellicht nog meer), daarna volgden de NAFTA (Canada, VS en Mexico) en de ASEAN, later de SADC (Zuidelijk Afrika) en straks de APEC (Azië en Pacifische regio). Ook komen er meer bilaterale handelsverdragen. De VS heeft in 2004 zo’n verdrag gesloten met Chili en onderhandelt nu met Peru. De EU heeft recent een verdrag gesloten met Zuid Korea en onderhandelt met Mercosur (Argentinië, Brazilië, Uruguay, Paraguay en Venezuela). Grondstoffennationalisme, staatsbedrijven en geopolitiek Na de val van de Berlijnse Muur in 1989 heeft de illusie postgevat dat de wereld op weg is naar één grote wereldmarkt. Die illusie lijkt voorbij. Ten eerste door bovengenoemde regionalisering van de vrijhandel. Ten tweede door de opkomst van staatsbedrijven. Op de wereldmarkt zijn (semi)staatsbedrijven (o.a. Chinese) en fors door de staat gesubsidieerde bedrijven (o.a. Braziliaanse) in opmars. Zij hebben niet alleen economische maar ook politieke doelen. 23 24 een kartel met Oekraïne en Kazachstan) of het graan gaat gebruiken voor uitbreiding van de dierlijke productie, waarin het ook nog verre van zelfvoorzienend is. G. Meester, mond. med. Europese Commissie. EU calls on trading partners to remove protectionist barriers. Persbericht 28 mei 2010. 8
Page 1 and 2: De kwetsbaarheid van het Europese l
Page 4 and 5: Inhoud ____________________________
Page 6 and 7: Optie 2. Voorschrijven buffercapaci
Page 8: De kwetsbaarheid van het Europese l
Page 12 and 13: Samenvatting rapport en advies ____
Page 14 and 15: van ondervoeding door gebrek aan ij
Page 16 and 17: schaarste, braakgelegde grond voor
Page 18 and 19: Summary of report and advice ______
Page 20 and 21: for lower income groups, especially
Page 22 and 23: is apparently confident that any sh
Page 24 and 25: 1. Inleiding ______________________
Page 26 and 27: Recente ontwikkelingen Na medio 200
Page 28: We bezien achtereenvolgens: • een
Page 33 and 34: onder energie, tarwe, soja en maïs
Page 35 and 36: Klimaatverandering De toename van d
Page 37 and 38: Verlies biodiversiteit Wereldwijd i
Page 39 and 40: Daarnaast heeft het Platform een tw
Page 41 and 42: • Trends als klimaatverandering,
Page 43 and 44: Box 4.1 Corporate governance voedse
Page 45 and 46: Box 4.2 Cyberwars Volgens de secret
Page 47 and 48: Figuur 4.2 De belangrijkste droogte
Page 49 and 50: Zuid Afrika zijn ook die resistenti
Page 51 and 52: Box 4.4 Wat is een relevante kans o
Page 53 and 54: Groter, hoewel niet te kwantificere
Page 55 and 56: Box 4.5 Wereldwijde effecten van de
Page 57 and 58: Box 4.6 Kan Nederland zichzelf voed
Page 59 and 60: Box 5.1 Het gehanteerde indicatieve
Page 61 and 62: Maar ook zonder insleep van ziekten
Page 63 and 64: uitmonden in de Franse Revolutie in
Page 65 and 66: Belangrijkste resultaten: • Al in
Page 67 and 68: Relative Quantities Relative Prices
Page 69 and 70: Een mortaliteit van 10% per kwartaa
Page 71 and 72: Milk Beef 5 5 4.5 4.5 P ri ce r ela
Page 73 and 74: Als de prijzen sterk stijgen draagt
Page 75 and 76: • Veehouders gaan ruwvoer winnen
Page 77 and 78: Box 6.1 Lessen uit de financiële c
Page 79 and 80:
edrijven gaan opbieden tegen kapita
Page 81 and 82:
Box 6.3 EU Landbouwbeleid Het Gemee
Page 84 and 85:
7. Opties om kwetsbaarheden te verm
Page 86 and 87:
iedt weinig ruimte voor prijsstabil
Page 88 and 89:
heeft een ca. 10% hogere opbrengst
Page 90 and 91:
Voor het overige is de keus tussen
Page 92 and 93:
Box 7.4 Energiegewassen en het mili
Page 94 and 95:
Optie 6. Diermeel weer selectief to
Page 96 and 97:
vleesvervangers op plantaardige bas
Page 98 and 99:
Optie 2. Intensivering beleid om in
Page 100 and 101:
• fokkerij en selectie van varken
Page 102 and 103:
• private opslag. Interventie moe
Page 104 and 105:
helpt weinig als er al weinig lange
Page 106 and 107:
een klein deel van het areaal grasl
Page 108 and 109:
gunstig effect is op het inkomen va
Page 110 and 111:
tengewone schade dekt van regen, dr
Page 112 and 113:
Voorzorgsmaatregelen voor tweede ja
Page 114 and 115:
De EU heeft verschillende mogelijkh
Page 116 and 117:
wel door de hele EU kunnen worden v
Page 118 and 119:
Responscapaciteit en respons Ook in
Page 120:
mineralen vergen en veel minder emi
Page 123 and 124:
Figuur 8.2 Aantal voedselrellen als
Page 125 and 126:
Box 8.1 Land grabbing: kansen en ri
Page 127 and 128:
Box 8.2 Verwaarlozing landbouw in A
Page 129 and 130:
transportsector diende dan het nood
Page 131 and 132:
Box 8.3 Effecten van kredietvoorwaa
Page 133 and 134:
Box 8.4 Speculatie: vloek, zegen of
Page 135 and 136:
• 80-90% van de handel vindt plaa
Page 137 and 138:
In de VS heeft president Obama in 2
Page 139 and 140:
116
Page 141 and 142:
2. Kwetsbaarheid EU landbouw voor e
Page 143 and 144:
9. Gevolgen vulkaanuitbarsting Een
Page 145 and 146:
als in de steden. Boeren die netto-
Page 147 and 148:
omvangrijke programma’s en geldst
Page 149 and 150:
Advies in hoofdlijnen 1. De Europes
Page 151 and 152:
Adviezen EU Landbouwbeleid Advies 1
Page 153 and 154:
- regulering van de praktijk van su
Page 155 and 156:
- ontwikkeling van veestapels met e
Page 157 and 158:
Box Onderzoeksvragen voor de kennis
Page 159 and 160:
136
Page 161 and 162:
Main points of this advice 1. The E
Page 163 and 164:
Recommendations EU Agricultural Pol
Page 165 and 166:
The effect of such a discouragement
Page 167 and 168:
• at the European level, promote
Page 169 and 170:
Box Research questions for the know
Page 171 and 172:
148
Page 173 and 174:
150
Page 175 and 176:
Ger Roebeling Carin Rougoor Wouter
show all

De kwetsbaarheid van het Europese landbouw- en voedselsysteem ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?