De kwetsbaarheid van het Europese landbouw- en voedselsysteem ...

Box 4.5 Wereldwijde effecten van de zwaarste vulkaanuitbarsting van het afgelopen millennium:
de Tambora in 1815
Op 5 april 1815 begon de grootste vulkaanuitbarsting uit de moderne geschiedenis: die van de Tambora op het
eiland Sumbawa (Indonesië). De uitbarsting duurde meer dan een maand en had wereldwijde gevolgen, ernstiger
nog dan die van de latere uitbarsting op Krakatau in 1883:
• de zomer was uitzonderlijk koud, speciaal in het noordoosten van Noord Amerika en in West Europa; in
Noord Amerika werd 1816bekend als het “jaar zonder zomer”;
• in het noordoosten van Noord Amerika was bijna overal sprake van misoogsten en ging de complete maïsoogst
verloren;
• veel mensen leden er honger en veel dieren stierven door kou en gebrek aan voer;
• de voedselprijzen stegen torenhoog;
• veel veehouders doodden hun vee of verkochten het tegen afbraakprijzen;
• in West Europa, van Duitsland tot Ierland, was de zomer abnormaal koud;
• in Ierland werd honger geleden en brak tyfus uit;
• in het Alpengebied brak eveneens honger uit en in Zwitserland aten mensen zuring, mos en kattenvlees. De
overheid gaf voorlichting over giftige en eetbare planten;
• op Java waren 1817 en 1818 uitzonderlijk droge jaren;
• de moesson in Oost en Zuid Azië week af van het gangbare patroon met een droge zomer en heftige regens in
september.
Volgens sommige auteurs zou het veranderde weer ook hebben bijgedragen aan de eerste cholera-pandemie, die
in 1816 begon in de Ganges Vallei en in 1823 Europa bereikte. De afweer van de bevolking zou door voedselgebrek
zijn verzwakt. Maar dat soort causale verbanden zijn vaak moeilijk te bewijzen.
Bronnen:
de Jong Boers, B. 1995. Mount Tambora in 1815: A volcanic eruption in Indonesia and its aftermath.
Indonesia 60: 37-60.
Zeilinga de Boer, J. & D.T. Sanders 2002. Volcanoes in human history. Princeton University Press,
Princeton.
Figuur 4.5 Fysieke en economische effecten van de hittegolf en droogte van 2003 op landbouw
en bosbouw in vijf lidstaten van de EU. Bron: COPA COGECA 2003. Assessment of
the impact of the heat wave and drought of the summer 2003 on agriculture and forestry.
32