De kwetsbaarheid van het Europese landbouw- en voedselsysteem ...
De kwetsbaarheid van het Europese landbouw- en voedselsysteem ...
De kwetsbaarheid van het Europese landbouw- en voedselsysteem ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
destabiliser<strong>en</strong>. Het betreft onder meer de meeste land<strong>en</strong> in Afrika b<strong>en</strong>ed<strong>en</strong> de Sahara. Daarom<br />
is <strong>het</strong> zaak om ook te bezi<strong>en</strong> hoe de EU <strong>en</strong> Nederland ontwikkelingsland<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> help<strong>en</strong><br />
hun eig<strong>en</strong> <strong>voedselsysteem</strong> schokbest<strong>en</strong>diger te mak<strong>en</strong>. Het is niet overdrev<strong>en</strong> te stell<strong>en</strong> dat<br />
daarmee ook veiligheidsbelang<strong>en</strong> zijn gedi<strong>en</strong>d: honger is e<strong>en</strong> voedingsbodem voor voedselrell<strong>en</strong>,<br />
instabiliteit, oorlog <strong>en</strong> extremisme. 237 In e<strong>en</strong> brandhaard als <strong>het</strong> Midd<strong>en</strong> Oost<strong>en</strong> <strong>en</strong> bijvoorbeeld<br />
in kernwap<strong>en</strong>land Pakistan zijn de veiligheidsrisico’s zelfs groot. 238<br />
E<strong>en</strong> opmerking vooraf: de global governance inzake voedselzekerheid is zwak ontwikkeld. Er<br />
zijn wel programma’s <strong>en</strong> geldstrom<strong>en</strong>, maar weinig verplichting<strong>en</strong> <strong>en</strong> sancties. Dat steekt<br />
schril af bij de governance inzake voedselveiligheid, dierziekt<strong>en</strong> <strong>en</strong> plant<strong>en</strong>ziekt<strong>en</strong>. Die is veel<br />
minder vrijblijv<strong>en</strong>d <strong>en</strong> k<strong>en</strong>t strakke regels m.b.t. normstelling <strong>en</strong> handelsverkeer, compleet<br />
met sanctiemogelijkhed<strong>en</strong> <strong>en</strong> arbitrage. <strong>De</strong> recht<strong>en</strong> <strong>en</strong> plicht<strong>en</strong> <strong>van</strong> zowel de importeur als de<br />
exporteur zijn redelijk gewaarborgd. Reeds g<strong>en</strong>oemd: ook de G<strong>en</strong>eral Food Law <strong>van</strong> de EU<br />
k<strong>en</strong>t strakke regels voor voedselveiligheid, maar niet voor voedselzekerheid. Er is dus veel te<br />
zegg<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> inhaalmanoeuvre, zowel in de EU als mondiaal.<br />
Om ontwikkelingsland<strong>en</strong> minder kwetsbaar te mak<strong>en</strong> voor voedselcrises zijn twee zak<strong>en</strong> nodig:<br />
• voor prev<strong>en</strong>tie: verdere ontwikkeling <strong>van</strong> de <strong>landbouw</strong>;<br />
• voor responscapaciteit <strong>en</strong> respons: <strong>landbouw</strong> <strong>en</strong> voedselvoorzi<strong>en</strong>ing meer resili<strong>en</strong>t mak<strong>en</strong><br />
voor calamiteit<strong>en</strong>.<br />
Prev<strong>en</strong>tie<br />
In de sfeer <strong>van</strong> prev<strong>en</strong>tie verdi<strong>en</strong><strong>en</strong> de volg<strong>en</strong>de opties overweging:<br />
Optie 1. Investering<strong>en</strong> in <strong>landbouw</strong><br />
<strong>De</strong> <strong>landbouw</strong> is in de periode 1980-2005 wereldwijd sterk gedaald op de ag<strong>en</strong>da <strong>van</strong> overheidsinvestering<strong>en</strong><br />
239 <strong>en</strong> ontwikkelingssam<strong>en</strong>werking. Het aandeel in <strong>het</strong> ontwikkelingsbudget<br />
daalde <strong>van</strong> 17% tot e<strong>en</strong> schamele 3,8%. 240 Sinds de laatste voedselcrisis staat de <strong>landbouw</strong><br />
weer hoog op de ontwikkelingsag<strong>en</strong>da <strong>van</strong> de Wereldbank, de EU, Nederland 241 <strong>en</strong> andere<br />
land<strong>en</strong>. Dat is hard nodig omdat de gangbare economische theorie dat ontwikkelingsland<strong>en</strong><br />
e<strong>en</strong> concurr<strong>en</strong>tievoordeel zoud<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> <strong>van</strong>wege hun lage kost<strong>en</strong> <strong>van</strong> arbeid <strong>en</strong> grond <strong>en</strong><br />
daarom tot de winaars <strong>van</strong> liberalisering zoud<strong>en</strong> behor<strong>en</strong>, gevaarlijk simplistisch is geblek<strong>en</strong>.<br />
237 In Tunesië <strong>en</strong> Egypte hebb<strong>en</strong> de rec<strong>en</strong>te - mede door de hoge voedselprijz<strong>en</strong> geïnduceerde - straatrell<strong>en</strong> geholp<strong>en</strong><br />
om e<strong>en</strong> dictatuur aan te pass<strong>en</strong> in democratische richting. Maar daar kan niet uit word<strong>en</strong> afgeleid dat<br />
hoge voedselprijz<strong>en</strong> gunstig zijn voor de democratie. Het omgekeerde kan namelijk ook gebeur<strong>en</strong>.<br />
238 Warner e.a. (a.w.) wijz<strong>en</strong> er op dat koppeling <strong>van</strong> e<strong>en</strong> probleem aan veiligheid al vaak e<strong>en</strong> effectieve manier<br />
is geblek<strong>en</strong> om e<strong>en</strong> probleem hoger op de ag<strong>en</strong>da te krijg<strong>en</strong>.<br />
239 www.eerstekamer.nl/eu/behandeling/20101126/...=/viktjmexkpg2.pdf<br />
240 High Level Expert Forum – How to Feed the World in 2050. Investm<strong>en</strong>t. Paper, 2009.<br />
241 Landbouw, rurale bedrijvigheid <strong>en</strong> voedselzekerheid. Nota <strong>van</strong> de ministers Verburg <strong>en</strong> Ko<strong>en</strong>ders, mei 2008.<br />
Het nieuwe kabinet heeft bij haar rec<strong>en</strong>te bezuiniging<strong>en</strong> de post private sector <strong>en</strong> voedselzekerheid geheel<br />
ontzi<strong>en</strong> <strong>en</strong> er voor 2011 zelfs 40 miljo<strong>en</strong> extra voor uitgetrokk<strong>en</strong>. Zie de Beleidsbrief Ontwikkelingssam<strong>en</strong>werking<br />
<strong>van</strong> staatssecretaris Knap<strong>en</strong>, 26 november 2010.<br />
101
Change language