De kwetsbaarheid van het Europese landbouw- en voedselsysteem ...

minder pluimveevlees, 30% minder eieren, 20% minder varkensvlees en zelfs 70% minder
rundvlees. Die laatste schok komt mede door de verminderde productie van vleeskalveren
uit de melkveehouderij.
• De productiedalingen zijn opnieuw niet synchroon: pluimveevlees bereikt zijn laagste
punt al in het tweede kwartaal na de uitbraak, varkensvlees in het tweede en derde kwartaal
en melk en rundvlees pas net voor het tweede jaar, als de epidemie eindigt. Dat komt
door de verschillen in levensduur en reproductiecapaciteit tussen pluimvee, varkens en
koeien. 115 Vleeskippen groeien op in ca. 6 weken, vleesvarkens in ca. 4 maanden en
melkkoeien in meer dan een jaar.
• Als gevolg van deze dalingen piekt pluimveevlees op +50% en pieken eieren op +370%
(beide in het zevende kwartaal), melk op +200% in het tiende kwartaal, varkensvlees op
+240% in het zevende kwartaal en rundvlees zelfs op meer dan +500% in het derde jaar.
Deze stijgingen remmen enerzijds de vraag en zijn anderzijds voor de overlevers onder de
veebedrijven een sterke prikkels om de productie te verhogen.
• Ook de snelheden waarmee de prijzen stabiliseren op het oude niveau verschillen sterk:
voor pluimveevlees na 3 jaar, varkensvlees na 6 jaar, eieren na 7 jaar, melk na 9 jaar en
rundvlees pas na meer dan 12 jaar.
De schokken in productie en prijzen zijn extreem, vooral die in de rundvee- en varkenshouderij,
maar worden dan ook veroorzaakt door een extreem hoge veronderstelde mortaliteit in
combinatie met een rigide importbeperking. In de praktijk kunnen ze zoals gezegd veel lager
zijn, maar misschien nog hoger, al lijkt een piek van 500% of meer irreëel.
Andere gevolgen voor de sector
De schade in de sector kan enorm zijn: grote aantallen bedrijven lopen het risico om te vallen,
bij veehouders en andere betrokkenen zijn psychische schade te verwachten, en in regio’s met
vervoersverboden kunnen alle stallen leeg komen te staan. Hoe groter het areaal met dierziekten,
hoe minder veehouders buiten de getroffen gebieden kunnen profiteren van hogere prijzen.
Geschokt vertrouwen van consumenten kan leiden tot vraaguitval en prijsdemping. Dat
zou de problemen voor de veehouders nog groter maken en herstel bemoeilijken. Daar komt
bij dat banken terughoudend zullen zijn met kredietverlening zolang de epidemie aanhoudt.
Voor de Nederlandse veehouderij kunnen de gevolgen, ceteris paribus, veel harder aankomen
dan voor de veehouderij in de meeste andere lidstaten. Nederland heeft immers een hoge
veedichtheid, waardoor ziekten zich sneller kunnen verspreiden. Bovendien is de vee-, vleesen
zuivelsector relatief sterk gericht op export; en aangezien veel landen hun grenzen zullen
dichtgooien bij besmettelijke veeziekten, zal de klap in ons land relatief hard aankomen.
Gevolgen voor de samenleving
Ook voor de samenleving kunnen de gevolgen groot zijn. Dat heeft Nederland ervaren in
1997, 2001 en 2003. Te verwachten sociaal-psychologische gevolgen zijn commotie over het
massaal ruimen van dieren (met name rundvee en varkens), weerzin tegen of juist empathie
met veehouders en verlies van vertrouwen in de vleesindustrie en de overheid (dat laatste was
vooral het geval bij BSE in Engeland en Duitsland). In het geval van bioterrorisme kan daar
ook angst en paniek bij komen.
115 Dit is een simpel voorbeeld van hoe (bio)diversiteit in de veestapel, i.c. tussen diersoorten, kan bijdragen aan
economische stabiliteit. Tot op zekere hoogte kan dat worden doorgetrokken naar diversiteit binnen elke
soort vee.
47