Bijlagen - Erfgoedcel Kempens Karakter

Zusters Franciscanessen hun intrede binnen de oude kloostermuren. Zowel de aanleg als de bouwstijl van
de schilderachtige binnenkoer is merkwaardig. De gevels stammen uit de 17de eeuw.
Het Gasthuis
Het Gasthuis werd in de Nederrij, op de plaats waar het vandaag de dag nog steeds is, vóór 1253 gesticht.
Sinds 1527 leven de zusters er volgens de regel van Sint-Augustinus. Van het oude gasthuiscomplex,
beschermd als monument bij K.B. van 3 juli 1943 en 13 april 1953, resten thans nog een viertal historische
gebouwen die dateren uit de 16de en 17de eeuw en op architecturaal gebied van uitzonderlijk
cultuurhistorisch belang zijn: de monumentale ingangspoort (1677), de merkwaardige gasthuisschuur
(waarvan het gebinte dateert van het begin van de 14de eeuw), de kapel (schip van 1529, vergroot in 1627)
en het oude ziekenhuis (1670). Naast het oude gasthuis werden in de 20ste eeuw twee nieuwe
ziekenhuizen gebouwd. In 1938 werd het "roodstenen" ziekenhuis opgetrokken. In dit gebouw zijn
momenteel de sociale dienst van het OCMW en het daghospitaal gehuisvest. In 1965 werd het witstenen
ziekenhuis gebouwd en in 1997 opende het OCMW een nieuwe vleugel waar onder andere het moederhuis
werd ondergebracht. In 2003 is gestart met de bouw van een zesde verdieping.
Poorten en vesten
De Zandpoort, die vóór 1400 werd opgetrokken in Gobertangesteen, is een overblijfsel van de oude
stadsomwalling. Andere overblijfselen van de middeleeuwse versterkingen zijn de Bovenpoort, die dateert
van vóór 1361. Beide poorten zijn beschermd als monument bij K.B. van 30 mei 1936. Hiernaast zijn de
Nonnen- en Begijnenvest nog twee overblijfselen van versterkingen van weleer, beide zijn beschermd als
monument bij K.B. van 11 september 1979.
Het Augustijnenklooster
De Infirmerie (1692), beschermd als historisch stadsgezicht bij K.B. van 11 september 1979, is het enige
overblijfsel van het oude Augustijnenklooster. Tussen 1990 en 1992 werd dit historisch pand gerestaureerd
en kreeg het de functie van stadsarchief en museum van de Herentalse geschiedenis.
Het Schaliken (oude Stadsbrouwerij)
In Herentals wordt de stadsbrouwerij voor het eerst in documenten vermeld in 1465. Deze stadsbrouwerij
op de Grote Markt was de grootste brouwerij van Herentals. In 1688 kwam de naam ‘het Schali(e)ken’ in
gebruik. Deze benaming verwees naar de tweeduizend schaliën die op het dak van de stadsbrouwerij
werden gelegd. De stadsbrouwerij werd in 1979 beschermd als monument om haar historische en artistieke
waarde (K.B. van 11 september 1979). Nadien werd de gevel en het dak van de stadsbrouwerij volledig
gerestaureerd. In 1989 besliste de stad om de stadsbrouwerij een bestemming te geven en het in erfpacht
te geven. Meerdere voorstellen werden ingediend. Deze werden echter geweigerd omdat ze niet voldeden
aan de voorwaarden die in de erfpachtovereenkomst werden vastgelegd. In april 1999 verklaarde de
rechtbank van koophandel van Turnhout de erfpachter vervallen van haar rechten uit de
erfpachtovereenkomst. Het pand kwam opnieuw in volle eigendom van de stad. In 1999 werd in een
ambtelijke werkgroep de bestemming van de stadsbrouwerij besproken. Deze stelde voor om een
podiumzaal in te planten achter de stadsbrouwerij. Momenteel werkt de stad aan concrete plannen in deze
richting.
Sint-Waldetrudiskerk
De officiële benaming van de decanale kerk te Herentals, die in de volksmond de ‘Bovenkerk’ genoemd
wordt, is Sint-Waldetrudiskerk (beschermd als monument bij K.B. van 30 mei 1936). Rond de Sint-
Waldetrudiskerk is de oudste stichtingskern van de stad te situeren. De Bovenkerk wordt als een
eigenaardig exponent van de Brabantse hooggotiek beschouwd. Uniek is het doortrekken van de
steunberen tot onder het gewelf, waar ze ter hoogte van de kapitelen op consoles uitkomen. De centrale
plaatsing van de toren is in de Kempen uitzonderlijk. De kerk bezit, naast het befaamde laatgotische retabel
van Crispien en Crispiniaan door Passier Borman, 75 schilderijen van de 16de tot de vroegere 19de eeuw,
waaronder werk van Maarten van Heemskerck, de Franckens, Jordaens, Cossiers enz.,
Erfgoedconvenant regio Kempen - BIJLAGEN intentienota p. 202