Bijlagen - Erfgoedcel Kempens Karakter

Het driebeukig schip verwierf zijn huidige, classicistische uitzicht in 1776-78 toen de zijbeuken verbreed
werden en samen met de laat-gotische middenbeuk onder een gemeenschappelijk zadeldak verenigd
werden. Om de oostelijke galmgaten van de toren te "sparen", moest het aanleunende zadeldak van de
benedenkerk afgeschuind worden. De segmentboogramen staan in een sobere omlijsting met zandstenen
hoekblokken en een arduinen onderdorpel met afgeronde hoeken. De cordonlijst ter hoogte van de sokkel
bestaat uit zandsteen; de gecementeerde kroonlijst brokkelt door verwering plaatselijk af .De twee
westelijke koortraveeën hebben omwille nan de aanleunende dienstgebouwen uit 1776-78 (o.m. de
sacristieën aan de zuidkant) blinde gevels. De kleinere "bergruimte" aan de noordkant waar thans de
installatie van de centrale verwarming staat, was in feite bedoeld als een rust- of schuilplaats voor de
vrouwen die, na de geboorte van elk kind, hun "kerkgang" kwamen doen! De spitse eenlichten van de
oostpartij staan tussen versneden steunberen in bak- en zandsteen. Het raam in het centrale facet van de
absis werd gedicht. Sedert 1871 hangt er, tegen een bepleisterde en witte achtergrond, een gotisch
missiekruis onder een luifel. Onderaan bevinden zich de grafstenen van pastoors J. Smolders ( + 1870) en
P. Michielsen (1945). Op het grasplein aan de straatkant staat het 18-19de-grafmonument van de familie
Cluyts. De bepleisterde muren van het interieur zijn wit geschilderd. De spitse scheibogen, rustend op ronde
zuilen met achtkantige sokkel in zandsteen, het middenschip en de zijbeuken benadrukken de laat-gotische
aanleg van de benedenkerk. De middenbeuk en het koor vormen als het ware één gestroomlijnd geheel en
zijn met een bepleisterd tongewelf, versierd met classicistische ornamenten, overspannen.
Tijdens de rondwandeling in het interieur vestigen we de aandacht op:
- hoofdaltaar, portiek-altaar, barok, 1670-71, J. Verbuecken met
- tabernakel in decor van vier Westerse kerkvaders;
- tussen Corinthische zuilen, altaarstuk "Onze-Lieve-Vrouw van de rozenkrans", P. Boyermans,1675;
- cartouche, gedragen door engelen, met opschrift "Altare Priviligiatum"
- nis met beeld van de "Goede Herder met het verloren lam"
- Maria-altaar in noordbeuk, barok portiek-altaar, 1660, met bekronend Mariabeeld en altaarstuk "H.Familie,
de H.Anna en Joachim", Vlaamseschool 2dehelft van de 17de eeuw; het madonnabeeld op het altaar
dateert uit de 17de eeuw;
- Sint-Martinusaltaar in de zuidbeuk, barok-portiekaltaar, 1663, met altaarstuk "De Bekering van de H.
Bavo", ca. 1663, naar een schets (1612) van P,P. Rubens;
- preekstoel, rococo, 1767, Jacob van der Neer. De kuip is toegankelijk via een dubbele trap. De
beeldengroep aan de voet van de kansel stelt de "Liefdadigheid van Sint-Martinus" voor: soldaat-ruiter
Martinus geeft de helft van zijn mantel aan een bedelaar;
- afsluiting doopkapel classicistisch houtsnijwerk, 1ste helft 18de eeuw;
- koorgestoelte en lambrizering met ingebouwde biechtstoelen, ca. 1780, laatbarok en classicistisch;
- doksaal met balustrade, ca. 1780, classicistisch;
- orgelkast, ca. 1910, maar in 1963 volledig vernieuwd;
- wit geschilderde houten beelden van Sint -Ambrosius (biekorf , patroon van de imkers, Onze-Lieve-
Vrouwvan Smarten, H. Jozef met Jezuskind, H. Martinus (bisschop met staf en mijter) en H.Sebastiaan-,
16-18de eeuw; de voorstelling van Sint -Sebastiaan als een Romeins honderdman is vrijwel uniek. Het
beeld herinnert aan de handbooggilde die in de kerk over een eigen altaar beschikte;
- H. Hart van Jezus en Onbevlekt Hart van Maria, Isidorus, stenen beelden, 19 de eeuw;
- H. Isidorus, stenen beeld, 1980.
Een “driesplein” naar Frankisch model
Ze zijn nu nog steeds bijzonder talrijk, a priori in de Kempen, de driezijdige pleintjes waarrond de definitieve
kolonisatie van deze arme zandstreek vaste vorm kreeg. Dat van Olen behoort omwille van zijn gaafheid en
zijn omvang ongetwijfeld tot de fraaiste van het hele land. In de historische nederzettingsgeografie noemt
men zo een plein een "dries". De lokale toponiemen "De Biest" en "De Plaats" zijn er synoniemen van.
Driesnederzettingen zijn meestal ontstaan tijdens de Frankisch-Merovingische tijd, te situeren in de 5de-7de
eeuw na Christus. Hoewel Olen pas voor het eerst officieel vermeld wordt in 994, impliceert dit enkel maar
Erfgoedconvenant regio Kempen - BIJLAGEN intentienota p. 218