Bijlagen - Erfgoedcel Kempens Karakter

** Typische landschappelijke elementen, gewassen en bomen
���� GROBBENDONK
** Grobbendonk
Landschappelijk verschilde het middeleeuwse Ouwen grondig van het hedendaagse Grobbendonk:
ongeveer de helft van het grondgebied bestond uit heidelandschap, terwijl heide en moeras twee derde van
het gebied ten zuiden van de Kleine Nete besloegen. Langs de Nete bevonden zich natuurlijke graslanden.
Pas in XIX zal het uitzicht grondig veranderen door de grootschalige aanplanting van dennen. Bovendien
werd in 1843 gestart met de aanleg van het Kempisch Kanaal, de eerste grote verkeersas door het dorp.
Het traject verliep o. m. via de huidige Vaartdijk, maar werd in 1942 gedempt.
Het huidige uitzicht van Grobbendonk wordt gekenmerkt door grote contrasten: van zeer landelijk in het
noorden met aansluitend enkele weekendzones, over een intens bebouwde centrale zone met zeer
heterogene doch veel vrij eenvoudige bebouwing, naar de industriezone langs het Albertkanaal en de
parallel gelegen autosnelweg. De hoofdas van het wegennet wordt gevormd door de Netestraat –
Boudewijnstraat – Bergstraat – Leopoldstraat. Ongeveer halverwege deze as bevindt zich het Astridplein,
centrum van de gemeente. In het noordelijke deel zijn er nog enkele historische doch nu aangepaste of
vernieuwde hoeven zoals de nog deels omgrachte “Eikeschranshoeve” modo “Ykelschrans” en de huidige
“Welkomhoeve”, eertijds “Te Boshoven”. Nieuwe woonwijken situeren zich voornamelijk ten noordwesten
van de dorpskom. Het zuidwesten van de gemeente omvat enkele straten met residentiële villa’s
aansluitend bij deze van de Bouwelse bergen. Ten westen van het centrum bevindt zich een vrij uitgestrekt
waterwinningsgebied van PIDPA, terwijl het deel ten zuidoosten wordt ingenomen door het militaire domein,
opgericht als Britse Basis in 1952 en vnl. bestaande uit loof- en naaldbossen, harmonisch afgewisseld met
open graslanden, heide, moerassen en struwelen. Aansluitend hierop is er in noordelijke richting, tussen het
militair domein en de Aa, een nog vrij gaaf bewaard beemdenlandschap. Verder ten zuidoosten bevindt zich
het z. g. “Goorkasteel” met vrij uitgestrekt arboretum.
In verhouding tot de omliggende gemeenten, heeft Bouwel nog een vrij landelijk karakter; een groot deel
was immers lange tijd in het bezit van “het kasteel”, zodat de gronden gevrijwaard bleven van
bouwactiviteiten. Het overlijden van de laatste kasteelheer in 1968 bracht hierin evenwel verandering:
bossen en dreven werden massaal gekapt en verkavelingen werden doorgevoerd, o. m. Ter Duinen (jaren
1960), Kerkblok (begin jaren 1970), De Kroon (jaren 1970), Rabesdijk (1979-1980) en omgeving
Lindehoeve (jaren 1990). Momenteel bestaat deze vrij kleine gemeente uit een zestal gehuchten:
Hanegoor, Capuynenstraat, Rostal, Achterheide, Bergen, Langenheuvel en Echelpoel. De noordzuidhoofdas
van het wegennet wordt gevormd door de Stationlei en de Herenthoutse steenweg; deze as en de
spoorlijn Lier-Herentals (van W. naar O.) versnijden de gemeente in vier ongelijke delen: het N.O.-deel
wordt volledig ingenomen door het domein van het kasteel van Bouwel, een waardevol cultuurlandschap
met een indrukwekkende dreef die de verbinding vormt tussen het dorpscentrum en het kasteel; de typische
structuur van een kasteelcomplex met al zijn aanhorigheden bleef nagenoeg integraal bewaard. Het uiterste
N.O. werd vrij recent ingepalmd als industrieterrein, aansluitend bij dat van Herentals. De bebouwing die
vnl. bestaat uit recente woonwijken concentreert zich in het N.W.- en in het Z.O.-deel. Het dorpscentrum,
oorspronkelijk gelegen op het gehucht Langenheuvel (Z.O.), bevindt zich nu in het N.W.-deel. Het Z.W.deel,
met o. m. het gehucht Hanegoor en Echelpoel, is het grootst in oppervlakte en behield zijn landelijk
karakter met o. m. een wildbeheereenheid in Middeldonk. Het reliëf vertoont lichte glooiingen en
verhevenheden, o. m. de beboste “Bouwelse Bergen” in het N.W., nu grotendeels ingenomen door
villabouw. Van het eertijds zeer uitgestrekte duinengebied in het noorden van de gemeente resten nog
enkel de z. g. “Konijnenbergen” en “Ter Duinen”, een langgerekte rand, 8 à 20 m hoog en 70 à 80 m breed.
Deze duinenrij is een deel van het stuifduinencomplex van Nijlen tot Kasterlee, dat tijdens de Middeleeuwen
Erfgoedconvenant regio Kempen - BIJLAGEN intentienota p. 264