Bijlagen - Erfgoedcel Kempens Karakter

���� NIJLEN
De heerlijke geschiedenis van Nijlen, Kessel en Bevel werd tot nog toe niet bestudeerd.
���� OLEN
Graaf Ansfried, bisschop van Utrecht schonk omstreeks 995-1007 een deel van zijn persoonlijke bezittingen
in de Zuiderkempen, waaronder Westerlo en Olen, aan de Kapittelkerk van Utrecht. De originele
schenkingsaktie is niet bewaard, maar er zijn wel kopies van bekend. De Kapittels van Utrecht gingen in die
jaren een relatie aan met twee plaatselijke machthebbers, namelijk de abij van Tongerl en de heren van
Wezemaal. De familie van Wezemaal kreeg vanaf de 12 de eeuw het beheer van de allodiale goederen
Westerlo-Olen en op 21 juni 1247 werd de overeenkomst tussen de kapittels en de heren van Wezemaal op
schrift gesteld in een erfpachtcontract. Dit contract hield in dat de Kerk van Utrecht het beheer van haar
goederen te Westerlo-Olen afstond aan de Heren van Wezemaal mits het betalen van een jaarlijke
pachtsom, waardoor het beheer van deze goederen kon overgaan op hun erfgenamen. Ze waren acht
generaties van Wezemaal vanaf 1166 tot 1464 heren en bezitters van Olen.
Vanaf 1417, na de dood van Jan I van Wezemaal, ontstond er een strijd tussen de van Wezemaals en de
Merode’s. In 1478 viel eindelijk de beslissing van de Raad van Brabant, waarbij Westerlo, Olen en Herselt
werden toegewezen aan Jan I de Merode. Olen bleef van dan af, onder de heren de Merode, nauw
verbonden met de heerlijkheid Westerlo. De heer van Westerlo en Olen benoemde ambtenaren die voor het
bestuurvan zijn onderdanen moesten instaan. Hieruit onstonden de schepenbanken. Aan het hoofd van zo
een schepenbank stond de meier. In grotere plaatsen zoals Westerlo was dit de drossaard. Niet zelden was
de drossaard van Westerlo ook de meier van Olen. Het aantal schepenen bedroeg meestal zeven. Olen
stond eerst onder de jurisdictie van de schepenbank van Westerlo. In 1744 kreeg Olen officieel een eigen
schepenbank.
Om de goede verstandhouding en het samenleven onder de leden van een dorspgemeenschap te
bevorderen werden er zogenaamde dorpskeuren opgesteld. Voor het eerst omstreeks 1470 wordt Olen in
de bronnen als een graafschap omschreven. Het zou echter nog tot het midden van de 16 de eeuw duren
vooral de heren van Olen, met name de Merode’s zich de titel “graaf van Olen” toeëigenden. De laaste heer
van Westerlo en dus graaf van Olen was Willem Karel de Merode. In 1795 kwam er definitief een einde aan
het ancien regime in de Nederlanden. De oude instellingen, waaronder de heerlijkheden, werden
afgeschaft. Nadien braken de banden van Olen met de familie de Merode voor goed. In adellijke kringen
wordt de titel “graaf van Olen” heden niet meer gevoerd in tegenstelling tot die van “markies van Westerlo”.
Erfgoedconvenant regio Kempen - BIJLAGEN intentienota p. 57