Bijlagen - Erfgoedcel Kempens Karakter

galmgaten, boven een pseudobalustrade, bevinden zich in spitsboogvelden. De kerk is een kruisbasiliek
met driebeukig schip, kruisbeuk en driezijdig gesloten koor. Het dak van de gotische toren die omstreeks
1550 zou zijn gebouwd, kreeg na een brand in het begin van de 18 e eeuw zijn huidige vorm. De toren werd
gerestaureerd in 1879 en 1973. De oude kerk werd in vervangen door een neogotische, naar ontwerp van
architect J. Van Gastel.
De Sint-Pieter- en Pauluskerk
In documenten uit 1207 en 1208 is reeds sprake van de Sint-Pieterskerk. De toren in Gotische stijl dateert
uit de 16 e eeuw. Een brand in het begin van de 17 e eeuw vernielde het dak, dat een ander uitzicht had dan
het huidige. De legende vertelt dat het naburige Herentals uit jaloersheid de toren in brand stak, omdat die
hoger was dan hun toren. Het huidige kerkschip is gebouwd medio 19 e eeuw door de provinciale architect
Van Gastel. Op 11 juli 1865 werd de kerk ingewijd. Aan de hand van teksten kunnen we ons een idee
vormen hoe de kerk er vroeger heeft uitgezien. De eerste beschrijving situeert zich rond 1626 – 1627. Toen
bezat de kerk 7 altaren. Het huidige interieur is veel soberder dan de vroegere inrichting. De preekstoel in
neo-gotische stijl dateert van 1860. Het gebouw zelf vertoont zowel romaanse als gotische kenmerken.
Vallei van de Wimp en de Grote Nete
- Omschrijving
De ankerplaats ‘Vallei van de Wimp en de Grote Nete’ is gelegen op grondgebied van de gemeenten
Herenthout en Itegem in de Zuiderkempen. De begrenzing wordt gevormd door ‘Kruiskensberg’, de
Merodese Bossen en het centrum van Herenthout in het noorden, de Itegemse Steenweg in het oosten en
zuidoosten, de gemeentegrens en Hooiweg in het zuiden en tot slot de Bevelsesteenweg in het westen. Op
de kaart van Ferraris uit 1777 zien we de duidelijk de relatie tussen het grondgebruik en de
landschapsstructuur. Zo onderscheiden we beemden in de valleien van de waterlopen, akkers omgeven
door houtkanten of hagen op de hogere gronden en boscomplexen in de buurt van het reeds vermelde
‘kasteel van Herlaar’. Het zuidoosten van de ankerplaats betreft op dat moment een groot heidegebied.
Bijna een halve eeuw later is, op de omzetting van het heidegebied naar naaldbossen na, maar weinig aan
het landschap veranderd. De grootste wijzigingen in het gebied, gebeurden waarschijnlijk na WOII met de
omzetting van de beemden naar bemest weiland, de vestiging van atypische bewoning, e.d. Kasteel
Herlaar, ook wel ‘Hof ten Hove’ genoemd, is de voormalige residentie van de heer van Herenthout (zie
boven). In de omgeving van het kasteel ligt op de Wimp het molenhuis met watermolen en de aansluitende
molenaarswoning. Van oudsher maken zij deel uit van het feodale complex van het kasteel van Herlaar.
- Wetenschappelijke waarde:
De natuurwetenschappelijke waarde wordt in de eerste plaats bepaald door de oude, goed ontwikkelde
loofbossen met hun kenmerkende flora, alsook door de structuurrijke en botanisch waardevolle graslanden
met verlandingsvegetaties en relicten van zuur laagveenmoeras. De combinatie van vochtige
vegetatietypes met rijpe bossen biedt ideale habitatmogelijkheden voor tal van zeldzame en minder
zeldzame broedvogels, alsook voor amfibieën en zoogdieren.
- Historische en esthetische waarde:
De meanderende Grote Nete en de Wimp, restanten van de oude perceelsstructuur en het wegenpatroon,
oude bossen en dreven en hooilanden weerspiegelen tot op vandaag de geschiedenis van dit gebied sinds
de 18 e eeuw. Naast de historische waarde van het landschap, is er nog deze van het bouwkundig erfgoed.
Zo gaan de grondvesten van het kasteel van Herlaar terug tot de 13 e eeuw. Het molenhuis op de Wimp
werd opgetrokken in de 15 e eeuw en de bijhorende molen is de enige molen in de Antwerpse Kempen met
een bewaard traditioneel ‘Kempens’ waterwiel en een geheel bewaard houden binnenwerk uit de 17 e eeuw.
De herberg ’t Schipke, eertijds ook veerhuis, klimt op tot de eerste helft van de 19 e eeuw.
Erfgoedconvenant regio Kempen - BIJLAGEN intentienota p. 209