Bijlagen - Erfgoedcel Kempens Karakter

overbrenging toch gerealiseerd worden. De heropbouw en de maalvaardige restauratie gebeurde in 2002-
2003 op vakkundige wijze door Adriaens Molenbouw bv uit Weert (NL). De roeden zijn 25,60 meter lang en
werden vervaardigd door Derckx uit Wessem (NL) in 2003. Op 1 augustus 2003 werd de "teruggekeerde
verloren zoon" feestelijk ingehuldigd.
Parochie: Onze-Lieve-Vrouw-Olen
In de middeleeuwen en het Ancien Régime waren er aan de Olense dorpskom, periferisch gelegen aan de
bosrijke zuidrand van het gemeentelijk grondgebied een tiental agrarische gehuchten of heerdgangen
verbonden. Op oude kaarten uit de 18de en de 19de eeuw lezen we namen als Gerheze, Doffen,
Doffenhoek, VierHuyzen, Gerheyden, Bijlen, Boekel-Heykant, Gerhaegen, Meren, Schaetsbergen, Neder
Buel en Hoog Buel. Welnu, in de huidige straatnamen leven deze oude toponiemen nog steeds verder, ook
al is de agrarische bedrijvigheid er mettertijd nagenoeg volledig weggeëbd. Ten noorden was dit agrarische
gebied begrensd door het uitgestrekt en desolaat landschap van de Groote Heyde en de Neder Heyde.
Omwille van de grote afstand tot de Sint-Martinuskerk in Olen-dorp ijverde de boerenbevolking van deze
gehuchten vanaf de tweede helft van de 18 de eeuw voor de oprichting van een tweede parochiekerk. Noch
de kapel van Gestel - thans verdwenen maar te situeren in de sociale wijk "Gestelen", noch de Sint-
Willibrorduskapel te Meren konden deze promotie waarmaken. Niet alleen de onderlinge rivaliteit speelde
hen parten, maar ook de norbertijnenpastoor van de centrumparochie verleende hiervoor geen
toestemming. Alleen het lezen van missen in de Sint-Willibrorduskapel werd gedoogd; voor de overige
sacramenten moesten de "boeren van Achter -Olen " noodgedwongen naar de centrumkerk. Door de forse
aangroei van de bevolking in de 19de eeuw werd Achter-Olen in 1864 uiteindelijk toch een autonome
parochie: een "open plek" in het centraal gelegen Boekel werd uitverkoren voor de bouw van een
gloednieuw gebedshuis. Naar aanleiding van het eerste eeuwfeest van de parochie in 1964 werd de
benaming Achter-Olen vervangen door Onze-Lieve-Vrouw-Olen. In het huidige landschap herken je de
oude gehuchtkernen niet alleen aan hun toponymie maar ook aan het spreidingsgebied van de oude
Kempense boerderijen. Het verhaal van de traditionele landbouw behoort echter ook in dit stukje Kempen
definitief tot het verleden. Momenteel is de agrarische sector op een meer moderne leest geschoeid.
De Onze-Lieve-Vrouwkerk
De monumentale Onze-Lieve-Vrouwkerk uit 1865-66 beheerst volledig de noordkant van het rechthoekig,
beboomd dorpsplein. Haar nogal recente inplanting en ouderdom blijkt niet alleen uit het architecturaal
totaalbeeld maar ook uit de niet-conventionele oriëntatie, waarbij het koor naar het NNW gericht is. Bij
oudere kerken "kijkt" het koor immers steeds naar het oosten (=Jeruzalem). Vanaf de 19de eeuw houdt
men, niet zelden om redenen van praktische aard, bij de inplanting van nieuwe kerken meer rekening met
andere motieven zoals het bestaande wegennet en de beschikbare ruimte. Architecturaal behoort deze
bakstenen parochiekerk tot de neogotiek; de sokkellijst bestaat uit arduin. Versneden steunberen en
spitsbogen (ramen, portalen, galmgaten) beheersen de buitenarchitectuur. Het grondplan bestaat uit een
halfingebouwde toren, een driebeukige benedenkerk van vier traveeën, een eenbeukig hoofdkoor van drie
traveeën met een driezijdige absis en aanleunende zijkoren van één travee met een vlakke sluiting. De
torenromp, ten oosten geflankeerd door een polygonaal traptorentje, telt vier geledingen en is met een
ingesnoerde achtzijdige naaldspits bekroond. De tympaan boven de segmentboogdeur is blind; het drieledig
doksaalvenster werd met maas- en traceerwerk versierd. De gevels eindigen steevast op sierlijke
baksteenfriezen met ruit- en muizetandmotieven. In de basilicale benedenkerk staan zowel rondvensters
(middenbeuk) als spitsboogramen (zijbeuken).
Meer nog dan de buitenarchitectuur verwoordt het interieur het verticalisme van de neogotische vormentaal;
dit is in ruime mate te danken aan het gebruik van de spitse scheibogen. Samengestelde collonnetten met
knoppenkapiteel brengen de druk van de kruisgewelven op de dekplaat van de ronde zuilen over. De muren
zijn deels bepleisterd, deels met een houten lambrisering bezet. Fraai is de overkragende hardstenen
onderbouw van het doksaal, rustend op consoles met muzikale "engelen". Het orgel zelf wordt door
specialisten omwille van zijn zuivere klanken geprezen. Het kerkmeubilair (biechtstoelen, retabelaltaar) is
Erfgoedconvenant regio Kempen - BIJLAGEN intentienota p. 222