Bijlagen - Erfgoedcel Kempens Karakter

gemeenteraad de keizer iets te drinken aan te bieden in een pot met drie oren. De zoektocht naar zulk een
beker verliep niet volgens plan en de verhalen over de pot met drie oren werden geboren. Omdat het
literaire aspect in deze historie niet onbelangrijk is, citeren we de versie van auteur Walter van den Broeck
in zijn "Brief aan Boudewijn" .
"Op een dag stapt Karel V met zijn gevolg in Olen af om er even te verpozen in een herberg. De
zenuwachtige waard brengt hem onmiddellijk een kan bier, maar houdt ze bij het oor vast zodat de keizer
ze niet van hem kan aannemen. Lachend geeft hij de waard de raad een tweede oor aan de kan te laten
solderen. Bij een volgende gelegenheid komt de waard trots met een speciaal voor de keizer vervaardigde
kan op de proppen. Maar ditmaal houdt hij ze bij de twee oren vast, zodat de keizer ze weer niet kan
aannemen. Dan maar een derde oor! En. U raadt het al ...als de keizer een derde maal in Olen afstapt,
houdt de waard de kan bij de twee oren vast terwijl hij het derde tegen zijn borst aandrukt. Onder luid
gelach van het keizerlijke gevolg grijpt de vorst onder de kan door naar het derde oor en drinkt ze dan in
één teug leeg. Sindsdien worden die van Olen in heel het land als de domste der boeren beschouwd".
De waarheid over dit keizerlijke verhaal laten we in het midden. Historische bewijzen zijn er niet,
hypothesen en vermoedens des te meer. Keizer Karel symboliseert zowat de Vlaamse volksaard wiens
reputatie van bierbrouwen en drinken nu nog steeds wereldwijd bekend is. Bovendien kwam de keizer
geregeld op bezoek bij zijn zuster Maria van Hongarije die in Turnhout verbleef. Het is daarom niet
uitgesloten dat hij op doortocht in een Olense stamkroeg regelmatig zijn dorst leste. Spot en zelfspot
ruimden mettertijd plaats voor fierheid. Niet minder dan drie herbergen ambiëren elkaar de echte pot. Twee
ervan situeren zich rond het oude Frankische dorpsplein, nl. de Oude Pot van Keizer Karel en de Zwarte
Stier alias de Pot van Keizer Karel. De derde is de oude afspanning Sint-Sebastiaan aan de Geelseweg.
Rond het plein
Visuele herinneringen aan de vroegste episode uit de geschiedenis van dit Frankisch plein zijn volledig
uitgewist. Zelfs het middeleeuwse pleinmeubilair, we bedoelen hiermee de hoevetjes in schilderachtig
vakwerk, lemen of bakstenen gevels tussen een houten timmerwerk, is er niet meer. Herbergen wiens
namen herinneren aan de legende van de Olense drie-oren-potten of andere "potten" zijn er nog wel, al zijn
hun gevels beduidend jonger dan het verhaal zelf. De fraaiste panden zijn het gemeentehuis en de pastorie,
wettelijk beschermd omwille van hun historisch en architecturaal belang. Over deze "symbolen" van het
burgerlijke en kerkelijke verleden vertellen we zodadelijk meer. Verder herken je nog enkele oude "kernen"
zoals een gedeelte van het woonhuis nr. 15, recent aangekocht door het gemeentebestuur. Bijzonder fraai
zijn het rondboograampje van de bovenverdieping en het dito deurtje in de zijgevel. De taverne “De Pioen”
en het gedeelte van het aanpalende hoekhuis zijn, zoals de meeste huizen vroeger, slechts één bouwlaag
hoog. De meeste gevels zijn echter recent en in architecturaal opzicht minder interessant. Niettemin wijzen
we op de burgerhuizen (nrs. 32-34), palend aan het noordoostelijk deel van het plein. Stilistisch herken je er
de invloed van de Jugendstil (of art nouveau). Deze panden herinneren inderdaad aan de fin-de-siecle
architectuur en haar burgerij: hier woonden destijds de burgemeester, de notaris …
Het gemeentehuis
Van ca. 1760 tot aan het eind van het Ancien Régime vergaderde in dit pand de Olense schepenbank.
Nadien, in de Franse (1796-1815) en de Hollandse tijd (1815-1830), was het de zetel van de "municipale
raad" en sinds 1830 is het gemeentehuis. Ze zijn zeldzaam, de Vlaamse gemeentebesturen die sinds 's
lands onafhankelijkheid onafgebroken in hetzelfde pand gehuisvest zijn! Tot omstreeks het midden van de
20ste eeuw werd het slechts gedeeltelijk door de gemeentelijke administratie gebruikt. Zo was in de 19de
eeuw de bovenverdieping het schoolhuis van de hoofdonderwijzer en in de eerste helft van de 20ste eeuw
de woonst van de veldwachter. Bij de restauratie en renovatie van 1976 werd vooral het interieur
gemoderniseerd en eigentijds ingericht. Symmetrisch breedhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen onder
zadeldak. Sierlijke pleingevel onder invloed van de 18de-eeuwse Franse bouwstijlen (rococo en
classicisme). Bepleisterde voorgevel op een sokkel met arduinen parament. Bepleistering versierd met
abstracte rococomotieven (lijnen, vlakken, krullen) en stucwerk (rozetten). Gelijkvloers met beluikte ramen;
Erfgoedconvenant regio Kempen - BIJLAGEN intentienota p. 220