Bijlagen - Erfgoedcel Kempens Karakter

���� NIJLEN
** Nijlen
Prehistorie
Een uit de midden-steentijd daterende vindplaats op de Cannaertse Heide met voorwerpen van
"Wommersomkwartsiet" in 1901, 1910 en 1920 verschaft ons de eerste tastbare bewijzen van heel vroege
menselijke aanwezigheid op het grondgebied van onze gemeente.
IJzertijd
Niet ver van de antieke weg Herenthout – Nijlen werden in 1908 verscheidene urnen met rechte hals
ontdekt, waarschijnlijk afkomstig van de IJzertijd. In de Kempen werd ijzererts gewonnen en verwerkt.
Romeinen
De meeste geschiedschrijvers zijn het er over eens dat een belangrijke Romeinse heirbaan (Vilvoorde,
Kasterlee, Keulen) over Nijlen heeft gelopen. In 1770 werd hier in elk geval een aarden pot opgegraven,
gevuld met gouden munten die een ononderbroken reeks vormden van Julius Caesar (100-44 voor
Christus) tot Domitianus (51-96 na Christus).
Naar de middeleeuwen
De oudste geschreven bewijzen van bewoning in onze dorpen vinden wij in gift- en privilegebrieven.
Volgens Floris Prims was de oudste gezagdrager in onze streken Rohingus, een vertegenwoordiger van
Clovis III (gestorven in 694). Hij bewoonde een "villa Pprusdare (Sprusdare) gelegen in het Land van Rijen
op de Huita ofte Nete, waarschijnlijk op het grondgebied van Nijlen – Viersel. In 726 zal dezelfde Rohingus
zijn vaderlijk goed op de Nete te Nijlen schenken aan de kerk van Antwerpen. Als Prims het bij het rechte
eind heeft, mogen we aannemen dat in die tijd zich een belangrijke hoeve te Nijlen bevond. De kerk van
Nijlen is toegewijd aan Sint-Willibrordus en aan het Heilige Kruis. Volgens historicus J. B. Stockmans zou
deze geloofsverkondiger op zijn tochten mogelijk ook door Nijlen zijn getrokken (Hij verbleef in onze
kontreien tussen 690-695). Een afgod, aan een heilige boom aangetroffen, werd vervangen door een
kruisbeeld, waardoor de eredienst van het H. Kruis hier ontstond. In latere eeuwen werden de kermissen
van Nijlen gevierd op H. Kruisvinding en op H. Kruisverheffing. De aanwezigheid van een “Willibrordse
voort”, een beek in Nijlen, en een “Willibrords velt” staven volgens Stockmans deze zienswijze .
Twaalfde en dertiende eeuw
In een "bulle" van paus Eugenius III (paus van 1145 tot 1153), gedateerd op 1145, wordt de abt van
Tongerlo bevestigd in het bezit van o.a. "omne allodium Arnodi in Nile" ofte geheel het vrijgoed van Arnold
in Nijlen. Ook in de 14de eeuw zullen onze drie dorpen regelmatig genoemd worden in verschillende
geschriften. De eerste schriftelijke bewijzen van de parochie Sint Willibrord Nijlen vinden we terug in een
begiftigingsakte van twee kapellen van Wortel en Nijlen ("duas capellas in Antwerpiensi archildiaconatu,
Wortelam et Nillam") door bisschop Nicolaas van Kamerrijk aan het kapittel van de O.-L.-Vrouwkerk te
Antwerpen, gedaan in 1155. Nijlen bleef onder het bisdom Kamerrijk tot de oprichting van het nieuwe
bisdom Antwerpen (1569). Het behoorde tot het uitgestrekte landdekenaat Antwerpen tot het jaar 1609,
wanneer het naar het dekenaat Lier overging tot het in 2004 ging behoren tot het dekenaat Rupel-Nete .
Late Middeleeuwen
De late Middeleeuwen worden gekenmerkt door oorlog, pest en honger. Zo woedde in de jaren 1347-51 "de
zwarte dood" die ongeveer één derde van de West-Europese bevolking het leven kostte. Denken wij ook
aan de "Honderdjarige Oorlog" tussen Frankrijk en Engeland (1337-1453). In die tijd telde Lier met zijn
Bijvang, onze dorpen inbegrepen, 1550 haardsteden. In de haardtelling van 1480 vinden wij aparte cijfers
voor onze drie dorpen. Bevel telt dan 24 haardsteden, Kessel 42 en Nijlen 88. Als wij per haardstede 7
bewoners mogen rekenen, dan geeft dat voor Bevel 168 bewoners, voor Kessel 294 en voor Nijlen 616.
Onze mensen leefden toen in een echt miserabele toestand, nog verergerd door een burgeroorlog.
Erfgoedconvenant regio Kempen - BIJLAGEN intentienota p. 23