Bijlagen - Erfgoedcel Kempens Karakter

ovale dorpscentrum, de z.g. Singel, vlg. literaire bronnen van Frankische oorsprong, is gelegen op de
kruising van de banen Turnhout-Lille-Herentals en Beerse-Tielen-Lichtaart; deze banen, die de hoofdassen
vormen van het huidige wegennet, doorsnijden de gemeente van N.O. naar Z.W. en van N.W. naar Z.O.
Gierle bezit thans één van de best bewaarde dorpscentra van de Kempen: centraal op de Singel staat de
dorpskerk, omgeven door een gordel van kastanjebomen; een groot deel van de oorspronkelijke
dorpsbebouwing werd vernield door oorlogsgeweld, desondanks bleven diverse mooie panden behouden in
de aaneengesloten bebouwing. Ten N.W. van het centrum bleef een intacte bovenkruier bewaard van 1837;
in de onmiddellijke omgeving ervan bevindt zich het industriële complex van de melkerij en zuivelfabriek
"Kempico", Melkerijstraat nr. 1, niet direct passend in het overigens karakteristieke Kempische
dorpscentrum. Ten Z.W. van het centrum bevindt zich de vrij monumentale kapel van het voormalige
"Pensionaat der Religieuze Ursulinen", een unieke getuige van de wereldwijde vermaardheid van het
toenmalige instituut. Ten Z. van het centrum werden in de periode 1964-1966 de eerste sociale woningen
opgetrokken in opdracht van de Turnhoutse Maatschappij van de Huisvesting en dit n.o.v. C. Vanhout en P.
Schellekens (646).
** Poederlee
Tot op heden landelijke gemeente met N.-gelegen dorpscentrum, relatief dicht bij de dorpskern van de N.buurgemeente
Lille. De hoofdas van het huidige wegennet wordt gevormd door de Lilsesteenweg - Dorp -
Herentalsesteenweg, met ter hoogte van de kerk een aftakking naar Lichtaart, de Lichtaartsesteenweg. Het
oorspronkelijke bos- en heidegebied moest gedeeltelijk wijken voor residentiële villabouw; zo ontstonden in
de loop van XX B nieuwe wijken o.m. in de omgeving van de Galgenberg in het N.W. (Beukenlaan,
Berkenlaan,...), ten N.O. (Kardinaal Cardijnlaan, ...) en ten O. (De Busseltjens, De Nieuwe Wijngaard vanaf
1990, ...) van het centrum. De resterende oppervlakte wordt nagenoeg volledig ingenomen door weiland en
akkers voor voedergewassen. Ten Z.O. van de kern wordt dit landelijke gebied van N.O. naar Z.W.
doorsneden door de Aa en verder naar het Z.O. door de spoorlijn Herentals-Turnhout. In de Aa-vallei bleven
nog mooie beemdlandschappen bewaard, terwijl ten Z.O. van vermelde spoorlijn diverse weekendzones
werden ingeplant in de bosrijke omgeving. In het N.W. van de gemeente, op de grens met Lille ligt een
authentieke galgenberg, een natuurlijke heuvel van 26 m, waar in 1576 het laatste vonnis werd voltrokken.
In het Z., tussen Aa en Slootbeek, bleef de z.g. "Ouden Hofberg" bewaard, een motte van ca. 20 m
doorsnede, omgeven door een droogstaande gracht en begroeid met eiken; deze motte was eigendom van
de heer van Poederlee en bevond zich ca. 300 m ten Z.W. van het naderhand gebouwde, doch thans
verdwenen kasteel van Poederlee, waar vanaf de jaren 1970 reeds meerdere opgravingscampagnes
werden uitgevoerd en diverse vondsten aan het licht kwamen, o.m. een vroeg-middeleeuwse waterput,
middeleeuws vaatwerk en muntstukken.
** Wechelderzande
Tot op heden landelijke gemeente, van west naar oost halverwege doorsneden door de Oostmalsebaan -
Gebroeders De Winterstraat met centraal gelegen dorpskern. Ten N. van deze verkeersas behield
Wechelderzande voor een groot deel zijn bosrijk karakter met diverse campings en weekendzones, terwijl
het Z. meer landelijk van uitzicht bleef en sedert 1973 doorsneden wordt door de E 34 Antwerpen-Turnhout.
De bewoning is geconcentreerd in het centrum met ten Z.O. een sociale woonwijk uit XX d (Boonhof). Nabij
het centrum beeldbepalende houtbedrijf van 1937 (Beulk nr. 5).
Erfgoedconvenant regio Kempen - BIJLAGEN intentienota p. 39