Bijlagen - Erfgoedcel Kempens Karakter

Burgerhuizen en boerderijen
Behalve op de Grote Markt treft men ook in de Kerkstraat enkele fraaie historische burgerwoningen aan: de
dekenij (1768)(wettelijk beschermd als monument bij K.B. van 11 september 1979) en twee aan elkaar
palende 19de-eeuwse burgerhuizen (één ervan is beschermd bij K.B. van 11 september 1979 als
monument en de omgeving als stadsgezicht). Het Molenwaterhof, in de volksmond ‘Het Kasteel van
Diercxsens’ genoemd (1828), ‘Het Kasteel van Le Paige’ met arboretum (1892) en het fraaie burgerhuis zijn
de markantste 19de-eeuwse burgerhuizen te Herentals. Alle drie worden zij sinds het K.B. van 11
september 1979 wettelijk beschermd als monumenten. Tenslotte bezit Herentals ook nog enkele rustieke
boerderijen waarvan de Fermerijhoeve (1663), de Snepkenshoeve (18de eeuw) en de Schoutenhoeve,
gebouwd door Jacob Ryckewaert, schout te Herentals (1620 - 1648) de merkwaardigste zijn.
De Kruisweg
Op Kruisberg treft men een zeer pittoreske kruisweg aan. Het idee is afkomstig van een 15 de eeuwse
minderbroeder die naar Jerusalem had gepelgrimeerd en in 1461 te Herentals een Palestijnse kruisweg
nabootste. Bovenop de berg staat de H. Kruiskapel (voor 1534). De H Grafkapel (1761) werd in 1944
verwoest (V-bom) en in 1947 hersteld. De oude kruisweg, die herhaaldelijk werd verwoest en hersteld,
bestond zeker niet uit veertuin staties zoals nu. Misschien bestond de oudste kruisweg van Kruisberg
slechts uit één statie met de verering van Johannes en Maria aan het kruis. In het verleden is het aantal
staties van de kruiswegen steeds willekeurig geweest en hierin kwam slechts een verandering toen de
Italiaanse predikant Leonard de Porto Maurizio in de 18 de eeuw het aantal staties op veertuin bracht. Pas
tijden de 19 de eeuw begon men in onze kerken kruiswegen met veertuin staties op te hangen. P.J Deckers
(1801 – 1862), onderpastoor van het Begijnhof en een van de oudste geschiedchrijvers van de stad
Herentals, begon in 1835 met de heropbouw van de H. Kruiskapel en het herstel van de H. Grafkapel. In
1837 voegde hij aan deze kapellen nog twaalf staties toe zodat de Herentalse kruisweg, voor het eerst in
zijn geschiedenis veertuin staties telde. Waarschijnlijk is de Herentalse kruisweg van Kruisberg de oudst
nog bestaande kruisweg van het land. Tenslotte werden in 1891 – 1893 nog de kapellekens van Onze-
Lieve-Vrouw-van-Zeven-Weeën opgericht, zodat het geheel van de heiligdommen van Kruisberg (veertuin
kruiswegstaties en de Zeven Weeën) sindsdien zijn huidige vorm heeft bekomen.
** Noorderwijk
St.-Bavokerk en de pastorie
De gotische toren dateert uit de 15 de eeuw. Hij is vierkantig en wordt aan de hoeken door trapvormige frijten
ondersteund. Bij het optrekken van het onderste gedeelte werd witte Brabantse zandsteen gebruikt, terwijl
voor de drie bovenste verdiepingen rode baksteen gebezigd werden. Deze stoere toren is een goed
voorbeeld van een versterkte Kempische toren. Heden ten dage zijn op de tweede en de derde verdieping
de smalle schietgaten nog goed merkbaar. De huidige, neo-gotische kerk, werd in 1870 – 1872 gebouwd
door de Turnhoutse aannemer H.J. Gervais volgens de plannen van P.J. Taeymans, provinciaal architect.
Zij vervangt de oude maar stemmiger kerk die in 1870 werd afgebroken. In de muur, ter hoogte van de
doopkapel, werd een kleine herdenkingssteen geplaatste die herinnert aan de nieuwbouw van de kerk:
Reaedifacatur ecclesia de Norderwyk. In de onmiddellijke omgeving van de St.-Bavokerk bevindt zich de
pastorie (1845). Een vleugel van de oude 17 de eeuwse pastorie, bestaande uit de vroegere stal en washuis
(1670 – 1680), bleef bewaard. In de schuur van de pastorie werd tijdens de zgn. Besloten Tijd de H. Mis
opgedragen.
Het kasteel
Het kasteel van Noorderwijk wordt voor de eerste maal in de documenten vermeld in 1400 en werd
sindsdien herhaaldelijk verbouwd. In 1647 bouwden Jan van Tiras en zijn echtgenote Margeretha van
Busleyden een nieuw kasteel. Een gedenksteen die in de kelderverdieping van het huidige kasteel werd
ingemetseld herinnert aan deze opbouw. Bij de verbouwing van 1820 verdween dit 17 de eeuwse kasteel om
Erfgoedconvenant regio Kempen - BIJLAGEN intentienota p. 203