Küresel Kriz ve Risk Yönetimi: Yanılgılar ve Gerçekler

Küresel Kriz ve Risk Yönetimi
4000
3000
2000
1000
0
1980 1985 1990 1995 2000 2005
EMLAK TUKETICI TICARI
ġekil 6. ABD Emlak, Tüketici ve Ticari Kredilerinin GeliĢimi (Milyar $)
ABD‘de ticari bankalar tarafından verilen emlak, tüketici ve ticari kredilerin
geliĢimine bakıldığında, emlak kredilerindeki artıĢın tarihsel eğilimi olan 1980–
2001 dönemine uygun hareket etmediği açıkça görülmektedir. 2001 sonu
itibariyle yaklaĢık 1,7 trilyon dolar olan emlak piyasası kredi hacmi, 2007
sonunda yaklaĢık 3,6 trilyon dolara ulaĢarak, kısa sürede iki kat artmıĢtır. Yapay
düĢük faizin tetiklediği kredi geniĢlemesi ile yaratılmıĢ sürdürülemez büyüme
inĢaat sektöründe olduğu gibi devamlı artan talep ve fiyatlar ile bağlantılı olarak,
enerji sektörü, madencilik sektörü, gemi inĢa sanayi gibi üretimin ilk
aĢamalarındaki diğer sektörlerde de yeni yatırımlara gidilmesini hızlandırmıĢtır.
Bu ortamda Ģirketler normal büyüme Ģartlarına göre çok da kârlı olmayan
projeleri de yatırım planlarına dâhil etmiĢlerdir.
Burada Ģöyle bir soru akla geliyor: Bu doğal faiz ile piyasa faiz oranı arasındaki
fark eğer bu krizleri tetikliyorsa, ABD‘de önceki dönemlerde de benzeri farkların
olduğu fakat bu derece bir küresel krizin tetiklenmediği veya bu kadar ciddi bir
daralmanın olmadığı görülüyor. Aynı Ģekilde FED faiz oranları 2001‘den sonra
ciddi Ģekilde düĢüp, emlak fiyatları artmıĢ olmakla birlikte, örneğin 1992–93
yıllarında da FED‘in faiz oranlarını düĢürdüğü ancak emlak fiyatlarının buna çok
133