Küresel Kriz ve Risk Yönetimi: Yanılgılar ve Gerçekler
Küresel Kriz ve Risk Yönetimi: Yanılgılar ve Gerçekler
Küresel Kriz ve Risk Yönetimi: Yanılgılar ve Gerçekler
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Küresel</strong> <strong>Kriz</strong> <strong>ve</strong> <strong>Risk</strong> <strong>Yönetimi</strong><br />
ki özel sektörün borç yükümlülüğünün özellikle 2000‘li yıllarda arttığı ihmal<br />
ediliyor. Bu tabi çok ciddi bir kur riskini de beraberinde getiriyor. O yüzden bir<br />
ülke borcunu ödeyebilecek durumda mıdır (sol<strong>ve</strong>nt) sorusuna baktığınızda, e<strong>ve</strong>t<br />
sadece kamu kesimi ödeyebilir gerisi önemli değil yaklaĢımı çok doğru bir<br />
yaklaĢım değil. Yani aynı sistem içerisinde, özel kesimin dıĢ borcu <strong>ve</strong> kur riski<br />
tabi ki kamu kesimini etkileyecektir. Bunun göz ardı edilmemesi gerektiğini<br />
düĢünüyorum.<br />
Borçluluk oranlarındaki yükseklik nedeniyle, faiz oranları düĢtüğünde genellikle<br />
yeni bir harcama yapılması pek mümkün olmuyor. Bunun devamında ekonomide<br />
tüketim kararını <strong>ve</strong>ren hane halklarının harcama kararları ile yatırıma karar <strong>ve</strong>ren<br />
firmaların yatırım harcamaları faiz oranlarındaki yükseliĢe duyarlı iken talepteki<br />
düĢüklük nedeniyle faiz oranlarındaki düĢüĢe karĢı kayıtsız kalabiliyorlar.<br />
Tekrar vurgulamak gerekirse, ana tartıĢmamız dıĢ borcun çevrilebilirliği,<br />
sürdürülebilirliği <strong>ve</strong> dıĢ borcun servisi konularıdır. Tabi bilânçolar son derece<br />
önemli. DıĢ borç servisinin ne olduğunu hepimiz çok iyi biliyoruz. DıĢ borç<br />
yönetimi açısından belli bir dönemde elde edilen ihracat geliri burada çok önemli<br />
rol oynuyor. Bunun o dönemde yapılan dıĢ borç ödemelerine oranı ile toplam<br />
döviz gelirlerinin dıĢ borç ödemelerine oranı ülkelerin dıĢ borç yapılarını<br />
göstermektedir. Ancak bu rasyoların bir ülkenin gerçek anlamda borç riskini<br />
yansıttığını da düĢünmüyoruz. Bunlar statik oranlar. Borcun milli gelire oranı<br />
diğer oranlar, elbette ki bunlar var olan durumu yansıtıyor ama tam anlamıyla<br />
derinliğini yansıtmıyor. Tam olarak sıkıntının ne olduğunu görebilmek için<br />
oradaki reel <strong>ve</strong> finansal aktarım mekanizmaları yoluyla olası etkileri dikkate<br />
almak, bunların hesabını da yapmak gerekir diye düĢünüyorum. Yalnızca bu<br />
statik oranları dikkate aldığımızda sorunun ne tür bir sorun olduğunu <strong>ve</strong><br />
boyutlarını tam olarak algılayamıyoruz. Var olan kriz bir likidite sorununu mu<br />
ortaya çıkarmıĢtır ya da var olan kriz likidite krizinin yanı sıra, uzun dönemde<br />
geri ödeyememe sorununu mu ortaya çıkarmıĢtır? Tabi geriye ödeyememe<br />
sorunun yansımaları da çok önemli.<br />
Burada önemli olan nokta 2000‘li yılların baĢından itibaren ülkelerde özel<br />
sektörün borçluluk oranının kamu kesiminin borçluluk oranını geçiyor olmasıdır.<br />
Türkiye için de durum böyledir. Burada önemli olan nokta doğrudan doğruya<br />
özel sektörün içinde bulunduğu kur riskidir.<br />
34
Change language