Küresel Kriz ve Risk Yönetimi: Yanılgılar ve Gerçekler
Küresel Kriz ve Risk Yönetimi: Yanılgılar ve Gerçekler
Küresel Kriz ve Risk Yönetimi: Yanılgılar ve Gerçekler
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Küresel</strong> <strong>Kriz</strong> <strong>ve</strong> <strong>Risk</strong> <strong>Yönetimi</strong><br />
Borç dinamiğinde baĢka hangi etkenler var diye bakacak olursak, bir borcun geri<br />
ödenebilmesinin temel koĢulu, borcun anapara <strong>ve</strong> faizlerinin bugünkü<br />
ödemelerinin gelecekte düĢük faizden borç olarak ödenmesine bağlıdır ya da<br />
ülkenin Ponzi oyunu oynamasına bağlıdır. Ponzi finans, ya da Ponzi oyunu, borcu<br />
borçla ödeme politikasıdır. Sonuç itibari ile bir ülkenin büyüme oranı reel faiz<br />
oranından büyük olduğunda ülke dilediği sürece Ponzi oyunu oynayabilir. Ama<br />
ne zaman ki büyüme oranınız reel faiz oranından daha düĢükse – ki genelde<br />
durum budur, dinamik etkinlik de bunu gerektiriyor zaten– o zaman Ponzi<br />
oyununu ancak sınırlı bir süre oynayabilirsiniz. Buradan nereye geliyoruz;<br />
finansal krizin vurduğu bu ortamda Ponzi oyununu oynayabilir misiniz? Bu<br />
krizden sonra Ponzi oyununu oynamak <strong>ve</strong> borcu bu Ģekilde çevirmek çok daha<br />
tehlikeli olacak gibi gözüküyor. Var olan kanıtlar bu yöndedir.<br />
Burada hangi faiz oranı bizim için önemli, hangi faiz oranını kullanıyoruz?<br />
Buradaki faiz oranı sadece bildiğimiz faiz oranı değil, onun düzeltilmiĢ olması<br />
gerekiyor. Nasıl düzeltilmiĢ olması gerekiyor? Faiz oranından enflasyon oranını<br />
<strong>ve</strong> büyüme oranını çıkartmak gerekiyor bu düzeltmeyi yapmak için. Borcun net<br />
bugünkü değerini bulmaya çalıĢıyorsak, hesaplama yaparken sadece faiz oranı<br />
değil enflasyon oranı <strong>ve</strong> ülkenin büyüme oranı da son derece önemlidir.<br />
Büyümenin yüksek olması reel ya da düzeltilmiĢ faizi düĢürdüğü için ülkenin<br />
lehine, riski düĢürüyor. Yapılan çalıĢmalarda genellikle iĢin sadece r kısmı (faiz<br />
oranı) dikkate alınıyor yani enflasyon <strong>ve</strong> büyüme oranı dikkate alınmadan yapılan<br />
çalıĢmalarda bulgular <strong>ve</strong> politika önerileri tabi ki doğruyu yansıtmayabiliyor.<br />
Likiditesi azalmıĢ uluslararası finansal piyasalar üzerinde, geçmiĢten gelen,<br />
ülkelere ait bir borç yükünün çevrilmesi sorunu ortaya çıkma olasılığı artıyor <strong>ve</strong><br />
bu borç yükü finansal piyasalardaki daralmaya bağlı olarak ülkelerin borçlanma<br />
maliyetini daha da yükseltiyor.<br />
Sürdürülebilirlik koĢulu ülkenin ödemeler bilânçosu kısıtından türetilir. Bu da<br />
dinamik bütçe kısıtından elde edilen klasik sürdürülebilirlik koĢuludur. Dt<br />
dediğimiz net reel dıĢ borç stoku yani bugünkü net reel dıĢ borç stokunuzun en<br />
azından neye eĢit olması gerekiyor; gelecekteki birincil fazlaya (primary<br />
surpluses). Birinci fazla neyi kastediyor? DıĢ ticaret dengesi toplamına net cari<br />
transferleri eklediğinizde birincil fazlaya ulaĢırsınız. Birincil fazlanın net<br />
bugünkü değerine ulaĢmak için indirgeme faktörü olarak standart faiz oranı<br />
değerini değil bizim biraz önce söylediğimiz düzeltilmiĢ (yani enflasyon <strong>ve</strong><br />
35
Change language