13_1_tum

Türkistan’da Açılan Rus Eğitim Müesseselerin Ruslaştırma Siyasetindeki Rolü 235
arasında ailelerle yaşayanlar vardı. Çocuklarını yerli mektep ve medreselere vermek
istemeyen Rus ailelerin onları Orenburg şehrindeki Rus okullarına da gönderme
imkanları yoktu. Böylece Rus askerleri personeli Perovsk ve Kazalinsk'te ilk Rus
okulların açılmasına sebep oldu. İlk yıllarda okullar Ruslar ve yerliler için ayrı ayrı
kurulmuştu. Bu okullarda dersleri bir papaz veriyordu. Hıristiyanlaşmadan korkan yerli
aileler ise kendi çocuklarını bu tür okullara vermek istemiyorlardı. İlk Rus okulları
Kazali ve Perovsk'ta açıldı. Bu okullar Orenburg ve Ufa Piskoposları tarafından
destekleniyordu. 1
28 Ağustos 1858 yılında Orenburg, Orsk kalesi Papazı Timaşev tarasından
Kazalinsk Papazı A. Pobedonosov'a okul açma yetkisi verildi. Bu yetki gereğince Fort
1'de okul açılması emredildi. okul binası bir kaç odadan ibaret idi. Eğitim programı;
Rusça okuma yazma ve Hıristiyan dini ağırlıklı idi. 2 Burada Rus okulunun açılmasını
hoş karşılayan Sır Derya işgal hattının komutanı Danzas okul için yeni bina inşa
edilmesini, okulun yıllık masrafının belirlenmesini ve kitap temin edilmesini istedi. Bu
okulda erkek ve kız öğrenciler birlikte idi ve onlara din eğitiminin dışında aritmetik
dersi de veriliyordu. Ayrıca bu okullarda Kırgız Biyleri (mahkeme yöneticisi) tarafından
da uygun görülürse Kırgız çocuklarının da eğitilmesine izin verildi. Genellikle bu
okullara Pravoslav Hıristiyan çocukları kabul edildi. Böylece 5 Mart 1859 yılında Rus
eğitim programı kabul edildi. Rus yönetimi ilk olarak okula 7-14 yaş arasında 33 erkek
ve 23 kız çocuk almayı planlıyordu. Her odada Rus Çar’ının resmi asılı duracaktı ve bir
masada 5 çocuk eğitim görecekti. Papaz Pobedonostsev okulu hazırlık mahiyetinde
birinci sınıf ile ikinci ve üçüncü sınıflara ayırdı. Plan gereğince hazırlık sınıfında
çocuklar okuma yazma ve Hıristiyan dualarını öğreniyorlardı. Kitap olarak "Kendi
kendine Rusça Kitabı" kullanıyordu. Kitabın içeriği şöyle idi: Rus alfabesi, Hıristiyan
duaları, Hıristiyanlık tarihi, kısaca Rusça grameri, Rusya tarihi ve aritmetik. Genel
olarak hazırlık sınıfındaki çocuklar ansiklopedi tarzındaki bir kitapla eğitiliyordu. İkinci
sınıfa geçmek için çocukların Rusça okuma yazmada başarılı olmaları mecburi idi.
Sadece bu başarıyı gösterebilen çocuklar ikinci sınıfa geçme hakkına sahipti. İkinci
sınıfı tamamlayan çocukların Rusya tarihinin önemli olaylarını bilmeleri, Hıristiyan
akaidini, Hıristiyanlık tarihini sözlü anlatmaları vu bunlara göre sonuç çıkartabilmeleri
gerekiyordu. İkinci sınıf kız öğrencilerin aritmetik derslerini görmeleri mecburi değildi.
Üçüncü sınıfa sadece erkek çocukların geçme hakkı vardı. Üçüncü sınıfta okuma
yazma, Rusça grameri, Rusya coğrafyası, Rusya tarihi ve aritmetik dersleri yer alıyordu.
Kazalinsk Rus garnizonunda okul 21 Ocak 1860 yılında açıldı. Okula aşağı
tabakadan 31 Rus erkek ve 2 kız öğrencisi kabul edildi. Okul binası 50 kişilikti ve
içinde bir yemekhane vardı. Okul inşaatının masrafları Türkistan’da çadır başına alınan
vergilerden gelen 7214 bin ruble ile karşılandı. Kazalı ve Perovsk okullarında, eğitimde
1 Ostroumov N. istoriçeskiy Oçerk narodnogo Obrazovaniya v Gorodah i
Ukrepleniyah Sırdarinskoy Linii i Turkestanskoy Oblasti s 1860 po 1867
Godov, "Turkestanskiye Vedomosti Gazetesi", 4 Ağustos 1881, No 30.
2 Ostroumos N. Pervıye Uçilişa Dla Russkih Detey v Kazalinske, perovske i
Taşkente v 1860-1867 g.g., "Turkestanskiye Vedomosti Gazetesi", 11 Ağustos
1881, No 30.
March 2005 Vol:13 No:1 Kastamonu Education Journal