Şucaeddin Veli ve Velayetnamesi T.C. Eskişehir Valiliği

B-Velî kültü, Velâyet ve kerâmetVelî kültü; olağanüstü güçlerle donatılmış olup, Tanrıya yakın olduğu varsayılan birkimliğin, Tanrıya ulaşma isteğinden, kişisel yardım taleplerine kadar varan, geniş bir mistikalanda yardımının olacağına inanılması ve bunu sağlamak için de çeşitli ritüellere başvurulmasıdırdenebilir. Bu anlayış, Velînin kutsanmasıyla da sonuçlanır. Örneğin, Koyun Baba veya BattalGazi kült kimliklerinin “Kutbü’l-Arifin” olarak görülmeleri, bunun en önemli göstergesidir.Velî kültünün, Budizm, Hinduizm, Hrıstiyanlık ve İslamiyet gibi inançların hakimolduğu alanlarda benzerlikler gösterdiği açıktır. Din tarihçileri ve din sosyologları, gerekHrıstiyanlık, gerekse İslamdaki “Aziz” veya “Velî” kültünün kaynağını, bu dinlerin ortaya çıktığıve yayıldığı alanlarda eskiden mevcut bir takım kültlere bağlamaktadırlar. Yine bu araştırmacılar,Hrıstiyanlıktaki aziz kültünün ilk çağlardaki çeşitli doğa kültleriyle, mitolojik tanrı veyakahraman kültlerinden kaynaklanıp geliştiğini ortaya koymaktadırlar. Müslümanlıktaki Velîkültünün ise kaynak itibariyle İslamla doğrudan bir bağlantısının olmadığı açıktır. Müslümanlıkanlayışı içine de bu anlayışın putperest kültlerden girdiği söylenebilir.Velî düşüncesini zamanlaiçine alan sünni doktrin teolojik söyleminde, kült anlamlı ve içerikli bir Velî anlayışını reddeder.Ancak yardımı Allah’tan bilmek ve istemek şartıyla evliyaya saygının caiz olduğunu da savunur. 77Ancak arzu edilen bu sınırın korunması mümkün olmamış, kavram kültleşerek inancın içineraptedilmiştir.Ayrıca, Anadolu da dahil, İslamlaşma süreci içerisine girmiş bütün coğrafyalarda,İslamlaşma sürecinin başladığı dönemlerden beri yaşaya gelen çeşitli Velî kültlerini tesbitedebiliyoruz. Bunun en önemli sebebi ; eskiden mevcut yerel doğa ve atalar kültleri, tasavvufun Velîanlayışının ister istemez yardımıyla halk içinde yorumlanıp Velî kültüne dönüştürülmüştür.Tasavvufun ana konusunu ; rızasını elde ederek Tanrıya ulaşma olduğunu biliyoruz.Bu hedefe ulaşmak için de dünyevi yaşamın bütün bağlayıcı etkilerinden kurtulmakgerekmektedir.Tasavvufun bu ana sorunu XIII. yüzyıla kadar bütün İslam düşünce tarihi içinde canlıve geniş içerikli bir düşünsel yaşam oluşturmuştur.Kişinin Tanrıya ulaşması ile ilgili büyük duygusal savaş ve kat edilmesi gereken yolsorunu, Velî kavramını yaratmış ve bu uğurda savaşan ve başarıya ulaşan kişi “Velî” (TanrıDostu, Tanrıya en yakın kişi) olarak nitelendirilmiştir. 7877. Ocak, Kültür Tarihi Kaynağı Olarak Menakıbnameler (Metodolojik Bir Yaklaşım), TTK Yay., Ank.1992, s.6 ; ErtuğrulDüzdağ, Şeyhü’l-İslam Ebussuud Efendinin Fetvaları, İst.1972, s.872-74.78. Ocak, Kültür Tarihi Kaynağı................., s.2.24