Şucaeddin Veli ve Velayetnamesi T.C. Eskişehir Valiliği

yaralar açıyorlardı 186 . İşte Andre Bareau’ya göre Budizm Brahmanizm’e karşı bir tepki hareketiolarak oluşurken bu sınıflardan yararlanıyordu.Bununla beraber Budizim’deki rahipler daha iyi bir teşkilat yapısına tabi tutulmuşolup tam anlamıyla toplum içinde üstün yeri olan bir sınıf durumuna yükselmişlerdi. Bunlaryanlarında içine yiyecek koydukları veya dilenmek için kullandıkları tahta veya madeni bir kap,saç ve sakallarını kazımakta kullandıkları bir ustura ve sırtlarında yarı açık bir elbiseden başkahiçbir şeyi bulunmayan kişilerdi. Onların dilenmeleri, saç ve sakallarını kazıtmaları tamamiyleinanç ve felsefelerinin gereği idi 187 .Geo Widengren benzer özellikte bir dilenci ve gezginci rahipler sınıfının Hint etkisiyleZerdüştilik’te de bulunduğuna işaret ediyor. Aynı şekilde fakr (fakirlik, düşkünlük, züğürtlük)ve tecerrüd ( soyunma, çıplak olma; Tecerrüd-ü Evrak: Herşeyden vazgeçip Allaha yönelme)esasına dayalı bir doktrine sahip bulunan bu zümrenin Zerdüştiliği tam anlamıyla temsiletmediğini de belirtmektedir 188 .Steven Runciman, Cahız’ın tasvirine uygun bir tarzda Maniheist rahiplerdenbahsetmektedir. Ona göre bu rahiplerin özellikle gezgin olmaları, Maniheizm’in gezgincive misyoner bir nitelik taşımasından ileri gelmektedir. Mani rahiplerinin önemli bir özelliğiBudizm’in etkisiyle çalışmamaları ve geçimlerini tıpkı Budist rahipler gibi dilenereksağlamalarıdır. Onlar da vaktiyle Sramanaların yaptığı gibi Sasani toplumunun kurallarını hiçdikkate almıyor, kanun ve kurallara uymayı reddediyorlardı 189 .İslam dünyasında VIII, IX ve X. yüzyılların siyasi mücadele ve iktidar değişikliklerininbirbirini kovaladığı, toplumsal bunalımların sıkça patlak verdiği çeşitli bölgelerde, özellikleİran’dan Asya içlerine uzanan geniş bir alanda, içinde yaşadıkları siyasi otoritenin uyguladığı baskıcıpolitika yüzünden otorite ile bağlarını kopartan ve bu sıkıntılarla başedemeyen bazı sufilerin buzümrelerinkine benzer, dünyayı umursamayan, otoritelerce sunulan inançsal ve toplumsal modelireddeden, fakr ve tecerrüdü savunan protestocu bir mistik felsefeyi benimsemeleri çok olasıdır.Meselenin bu aşamasında işin içinde Melamet 190 anlayışı ile Kalenderlik ilişkisi girmektedir kiKalenderîliğin mistik temellerinden birisini de Melametilik anlayışı oluşturmuştur. Melametilik,186. Andre Bareau, Les Religions sde I’Inde III: Bouddhisme, Jainisme, Jainisme et Religions Archaiques, Paris, 1966, s.14, 15.187. Walter Ruben, Buddhızm Tarihi, Çev.: A. İtil, Ankara, 1947, s. 42-48; Andre Bareau, Les Religions sde I’Inde III: Bouddhisme,Jainisme, Jainisme et Religions Archaiques, Paris, 1966, s.69,70.188. Geo Wıdengren, Les Religions de I’Iran, Paris, 1968, s. 84 .189. Steven Runciman, Le Manichesime Medieval, Paris, 1949, s.63, 64.190. Hemen hemen Melamet esaslarının tamamını “Nefsi itham etmek” esasında toplamak mümkündür. “İtham” ile “Melam” budüşünce erbabının gözünde aynı şeydir. Melametiler, nefse karşı gelmek için her çareye başvururlar ve ona karşı her türlü inadıgösterirler. Onun için bütün kötülüklerini ilan ederler ve iyiliklerini gizleyerek herkesin kendilerini levm etmelerine, hatta eziyettebulunmalarına yol açarlar. Nefisleri insanlara karşı sevgi gösterecek olursa Tanrı ile olan hallerini kurtarmak için insanlarıkendilerinden nefret ettirecek davranışlarda bulunurlar. Veya nefisleri bir şeyden hoşlanırsa ve ona yönelecek olursa nefisleriniezmek için herşeyi yaparlar ve onun meramına nail olmaması için her muhalefeti gösterirler. Veya nefisleri başkalarının yaptığıkötü davranışları hoşgörecek olursa, o hareketi iyi görerek nefislerini takbih ederler. Öğünmeye karşı çıkarlar. Onlar için Allahbirdir. Kalbi ibadeti seçerler ve ritüellere dayalı bir ibadet tarzını benimsemezler. (Abdurrahman Cerrahoğlu, Dünkü ve BugünküMelamiler, İstanbul, 1984, s.33).62