Şucaeddin Veli ve Velayetnamesi T.C. Eskişehir Valiliği

eislerinden ibaret bulunduklarıyla açıklıyor 253 . Ancak ilk beylerin özellikle de Orhan veMurad beylerin gerçekten de bu derece basit şahsiyetler olduklarını kabul etmek zor olmaklabirlikte, öyle olsa bile bu olayın yalnız bir yönü gibi görünmektedir. Daha çok, henüz kuvvetleyerleşmemiş bir siyasi oteritenin doğuracağı sakıncaları, bir ölçüde manevi ve dini otoritesahibi bulunan bu tür şahsiyetlerden yararlanarak ortadan kaldırmak, ayrıca, her zamaniçin yapıları sebebiyle sosyal bir rahatsızlık unsuru olmaya elverişli bu toplulukları fetihlereyönlendirerek hazır güç olarak kullanmak ve böylece onları yönetim yanında tutarak kontrolaltında bulundurma amacını da görüyoruz. Bütün bunların yanında Osman, Orhan ve MuradGaziler’in bu inanç sistematiği içinde gelen ve inanç temellerini kendi inançsal ve yönetimselyapılarıyla hisseden kimlikler olması da çok önemsenmesi gereken başka bir faktördür 254 .Osmanlı Devleti’nin kuruluş aşamasında yönetim çevrelerinin Kalenderîlerekarşı tavrını bir yandan bazı imtiyazlarla onları devlet yanında ve yararına kullanmak,bir yandan da yönetici sınıf elindeki saltanat modelini bozmalarına engel olmak şeklindeözetleyebiliriz. Bu siyasetin Fatih dönemine kadar sürdüğünü söylemek mümkündür.İstanbul kuşatması başladığı zaman diğer inanç mensupları arasında Kalenderîtopluluklarının da kuruluş döneminde olduğu gibi, ülkenin dört bir yanından kuşatmayakatılmak üzere buraya geldiklerini Oruç Bey’den öğreniyoruz 255 . Fetihten sonra AkataleptosManastırı’nın bizzat sultan tarafından zaviye olarak Kalenderîlere verildiğini görmekteyiz 256 .O. Nuri Ergin’e göre Fatih’in Kalenderilere böyle bir bina vermiş olması onlara kıymetvermesinden değil, sayılarının çokluğu nedeniyle “Hikmet-i Hükümet İcabı” kendilerine yergöstermek ihtiyacı yüzündendir 257 . Her zaman hareketli olan bu toplulukları belli bir yerdedenetim altında tutma isteğini de unutmamak gerekmektedir.Fatih döneminde Osmanlı merkezi yönetimi ile Kalenderîler arasındaki ilişkileriniyi anlaşılmasını sağlayacak kaynak Velâyetnâme-i Otman Baba’dır. Eserde Otman Baba veabdallarının Veziriazam Mahmud Paşa ve Fatih’le ilişkileri de nakledilmektedir. Esere bakılırsaMahmut Paşa ile pek anlaşamayan Otman Baba ve dervişlerinin sultanla giderek iyi bir dostluktesis ettikleri anlaşılıyor 258 . Buna rağmen bazı sancak beyleri, uygunsuz davrandıkları, tenasühve hulul inancını savundukları, ibadet yaptıkları şeklindeki ihbarlar üzerine Otman Baba vedervişleri aleyhinde davaların açıldığı bilinmektedir. Menâkıbnâmeye göre, böyle ihbarlarüzerine Edirne kadısı Otman Baba’nın bazı müridlerini tutuklatmıştır. Sultanın da bir fermangöndererek Otman Baba’yı tutuklattırıp İstanbul’a yollanmasını emrettiğini anlıyoruz. Ancak253. M.F.Köprülü, “Anadoluda İslamiyet”, DEFM, S.IV, İstanbul, 1338, s.403.254. A.Y.Ocak, La Revolte de Baba Resul ou la Formation de l’Heterodoxie Musulmane en Anatolie au Xllle Siecle, Ankara,1989, s.121,122.255. Oruç Bey, Oruc Bey Tarihi (Tevarih-i Al-i Osman), Yay., F.Babinger, Hannover, 1925, s.65.256. O.N. Ergin, Türk Şehirlerinde İmaret Sistemi, İstanbul, 1939, s.26,27.257. Ergin, Türk Şehirlerinde ................., s.26,27; Ocak, La Revolte de Baba ….............,s.123.258. Küçük Abdal, Velâyetnâme-i Otman Baba, Adnan Ötüken Kütüp., No: 643, s.126a.75