Şucaeddin Veli ve Velayetnamesi T.C. Eskişehir Valiliği

A- İnsânî Öge ve HiyerarşiTekkenin Şeyhine; Pir, Reis-Baba, Derviş-i Abdal, Mucid-i Mürid denilmekte,tarikatın yandaşına; müntesib ve muhibb denilmektedir 329 . Tekke,Şeyhin bütün mevki veasaletini üzerinde taşıyan altı kişi tarafından yönetilmektedir 330 .XVI. yüzyılda Seyyid Battal Gazi Külliyesi personeli şöyle bir görüntü arzetmektedir;Hacı Dede (ihtiyar), Hızır Dede (Nazır), Mehmed Dede (Halife), Mustafa Dede (Merbani),Bayram Dede (Kethüda), Hasan Dede (Türbedar), Pervas (Kilari), Kılıç Dede (Cabi), MehmedDede (Katib), Şeyhullah (Sertabba’), Hüseyin (Serhabbaz), Mustafa (Birunî), Pervane (Saka),Derviş Ali (Anbari), Ali Kethüda (Dallaban), Kulgeldi (Bahçeci), Kaygusuz Sinan (Asiyabi),Hasan (Sermehteran), İdris (Kevserî), Polad (Kassab) 331 vb....... Dolayısıyla Şucâ’eddîn VelîKülliyesi’nde de çok farklı bir kadro ve uygulama olmadığı düşünülebilir.Yine bu tarihte kayıtlarda Seyitgazi Camii hademelerinden üç kişi görünmekte olup,bunlardan biri hatib, biri cüzhan ve diğeri de muhassıldır 332 .Eskişehir’de gerek Ahi zaviyelerinde gerek tarikat zaviyelerinde şeyh ve yönetici ailelerinhakimiyetine rastlanmamaktadır. Bu zaviyelerde Seyitgazi Tekkesi hariç kalabalık bir hizmetlikadrosu da bulunmamaktadır. Daha sonraki (XVII. yüzyılda) düzenlenmiş bir vakıf defteride Çoban Mustafa Paşa Camii’nin görevli ve murtezika listesi verilirken Şeyh ŞahabeddinSühreverdi Zaviyesi’nde görev yapan beş “Hüddam-ı Zaviye”nin adı da kaydedilmiştir 333 .Bunun dışında kalan zaviyeler vakfa mutasarrıf olan aileler tarafından temizlenipbakılmakta idi. Ayrıca sevaplı bir iş kabul edildiği için bu tür yerlerin bakımı mahallede oturangenç kız ve hanımlar tarafından da seve seve yapılıyordu 334 .Külliyenin XVII. yüzyılda da kalabalık bir hademe ve görevli kadrosu bulunmaktadır.Ancak XX. yüzyılın başlarında Menzel, Seyyid Gazi’ye ziyarete gittiği 2 seferde de tekkedeçok az sayıda derviş gördüğünü kaydediyor. Bunların da daha çok orada Şeyh ya da onuntemsilcisi konumundaki kişi olduğunu söylüyor. O’na göre bu temsilci aynı zamanda türbedarve geceleri mezarlıklardaki mumları yakan kayyum görevindedir. Bunun dışında birkaç rahipvardır. Bunlar küçük yardımlarda bulunmakta ve kurbanlık hayvanları kesmektedir. Yineburada 15-20 kadar baba bulunmaktadır. Ancak bunlar da şeyhin kendisi gibi tekkenin dışındayaşamaktadırlar. Yazın ise tekkede yalnızca yaşlı babalar kalır. Yazın rahipler gezilere çıkarlar.Bazıları Gül Baba’nın mezarının bulunduğu Budapeşte’ye kadar gitmektedirler. Kışın ise heryer karla kaplı iken ana tekkelerde toplanırlar 335 .329. Thedor Menzel, “Das Bektasi-Kloster Sejjid-i Ghâzi”, MSOS, 28/2 1925, s.203330. K.Wulzinger, Dreı Bektaschı-Klöster Phrygıens, Berlin, 1913, s.53.331. B.A.M.M.D, N0: 27, s.52/1,2.332. B.A.M.M.D, N0: 27, s.53/1.333. BAMMD, No:24, s. 161-168334. Halime Doğru, XVI. Yüzyıda Sultanönü Sancağında Ahiler ve Ahi Zaviyeleri, Kültür Bak. Halk Kültürünü Araştırma Dai.Yay., Ankara, 1991, s.65-67.335. Thedor Menzel, “Das Bektasi-Kloster Sejjid-i Ghâzi”, MSOS, 28/2 1925, s.208.90