Şucaeddin Veli ve Velayetnamesi T.C. Eskişehir Valiliği

Otman Baba ve abdallarının Balkanlardaki fetih hareketlerine katıldıkları, Osmanlıgazileriyle birlikte savaştıkları ve hatta Otman Baba’nın bu yakınlık nedeniyle onlardan pekçok dostu ve müridi bulunduğu anlaşılmaktadır 248 .Yukarıda zikrettiğimiz isimler XV. yüzyılda Osmanlı Devleti içinde yaşayanKalenderîlerin en ileri gelenleridir. Dolayısıyla bu dönem Kalenderîliği Anadolu’da SeyyidBattal Gazi Zaviyesi’nde Sultan Şucâ’eddîn, Elmalı Abdal Musa Zaviyesi’nde Kaygusuz Abdal,Balkanlarda ise Dimetoka Zaviyesi’nde Seyyid Ali Sultan ve Varna Zaviyesi’nde Otman Babatarafından temsil edilmektedir 249 .XVI. yüzyılda sufi şair Vahidi’nin Menakıb-ı Hace-i Cihan adlı eseri, bu yüzyıldakiKalenderî toplulukları hakkında önemli bilgileri içermektedir. A. Y. Ocak, Vahidi’nin Kalenderîtopluluklarını Rum Abdalları Kalenderîler, Haydariler, Camiler ve Şemsiler olmak üzere beşgrupta topladığını belirtiyor 250 .XVI. yüzyıldaki Avrupalı seyyahlar da özellikle İstanbul’da gördükleri derviş topluluklarıarasında Kalenderîleri değişik isimlerle anmaktadırlar. Örneğin, Salomon Schweiger 251bunları Dervişler, Camiler, Kalenderler ve Torlakiler olarak, Antonio Menavio 252 ise, Camiler,Kalenderler, Dervişler ve Torlakiler olarak adlandırmaktadırlar.XVI. yüzyıl Osmanlı kaynakları ve Avrupalı seyyahların verdikleri isimlere bakıldığındaKalenderî ve Cami isimlerinin hepsinde yer aldığı görülür. XVI. ve XVII. yüzyıllarda OsmanlıDevleti’nde yaşamakta olan Kalenderîlerin Işıklar, Rum Abdalları, Torlaklar, Kalenderîler,Haydariler, Nimetullahiler, Camiler, Şemsiler Işıklar ve Dervişler gibi isimlerle anıldıklarınıgörüyoruz. Kaynaklara bakıldığında kullanılan ifadelerin bazen bu terimler arasında hiçbir farkgözetilmeden birbiri yerine kullanıldığı görülmekte, bazen de aralarında az da olsa belli farklarbulunan değişik topluluklardan söz edildiği anlaşılmaktadır. Burada dikkat çekici olan unsur,Kalender ve Kalenderî kelimesi ile ilgilidir. Bu kelime, hangi ismi taşırlarsa taşısınlar, hangitopluluğa mensup olurlarsa olsunlar Kalenderîlerin bütün dönemlerde ve bölgelerde kullanılangenel ismidir.Kalenderî dervişlerinin Osman, Orhan ve Murad Gaziler gibi ilk beylerin maiyyetindefetih hareketlerine katıldıklarını, beyleri de bunların hizmetlerine karşılık zaviye açmalarınaizin verdikleri, bununla da kalmayarak bu zaviyelere zengin vakıflar vererek güçlendirdikleribilinmektedir. Bütün bunlar, İlk Osmanlı beyleri, ilk bu şeyhler arasında zımni bir siyasiakid söz konusu olduğunu gösteriyor. Fuad Köprülü, beylerin bu topluluklara yaklaşmalarını;İslami inançların ve meselelerin inceliklerini kavrayamayacak kadar basit ve ümmi Türkmen248. Küçük Abdal, a.g.e., s.35a, 78a.249. A.Y.Ocak, La Revolte de Baba Resul ou la Formation de l’Heterodoxie Musulmane en Anatolie au Xllle Siecle, Ankara,1989, s.102.250. A.Y.Ocak, a.g.e., s.104.251. Salomon Schweiger, Constantinopel, Nurnberg, 1539, s.195.252. A.Menavino, I Costumi et la Vita Turchi, Fiorenza, 1551, s.54-60.74