Şucaeddin Veli ve Velayetnamesi T.C. Eskişehir Valiliği

yerleşerek köyler meydana getirecek yerde, toprağa yerleşmekte olan göçebe aşiretlerin birtakımderviş zümreleri meydana getirmeleri daha fazla olanaklıdır. Köprülü, bu Abdalların kendileriniHorasandan gelmiş göstermelerini eski Oğuz rivayetlerinin aralarında hala yaşamasını,bunların etnik menşe’lerinin yani Türklüklerinin tesbiti bakımından çok önemli addetmekte 265ve Abdalların Türklüklerinden en ufak bir şüphe bile vaki olmayan ve eski Türk Şamanizmininizlerini hala saklayan Anadolu Alevi Türklerinden ayırmaya imkan görmemektedir. Böylece,Abdalların dilencilerden ve çingenelerden ibaret olamayacağına, tıpkı bu Alevi Türkler gibikısmen göçebe olmakla beraber kısmen de eski zamanlardan beri toprağa bağlanmış ve tarımhayatına geçmiş Türk oymaklarından çıkmış olmaları gerekmektedir. 266Bütün bunların yanında, daha mevzii bir projeksiyonla meseleye baktığımızda;Ahmet Yesevi kimliği ve öğretisinin Seyitgazi’deki temel dini yapıyı belirleyen önemli birtarihsel mefhum olduğu görülür. Türkler, X. yüzyıldan itibaren İslamlaşmalarındaki zamanperiyodunda, önceleri İranlıların etkisinde kalmışlardır. Ahmet Yesevi, o zamanların en ünlümistikçisi olan İran Şeyhi’nin müridlerinden ve Buhara’da Hoca Yusuf Hamadini’nin müridiolmuş ve daha sonra memleketi olan Jessi’ye dönüp Sufizme bir millî Türk şekli vermiştir.Türkistan’da bugün dahi, Timur tarafından yaptırılan mezarı durmaktadır. Türkler için onunönemi sadece fikirlerini Türk diliyle Türklere anlatması ve onun bir mistikçi olması ve sufistşiirler ve ilmi risaleler yazmasından ziyade, İslamın Türklerde yayılması döneminde sufimezhepler ve ilk tarikat yapılarını karakterize etmesinden ve bundan dolayı da yüzyıllarcaonları etkilemiş olmasındandır. O, zikri ve halveti Türk toplumuna getirmiştir. Yesevi Okul’u,kendisini sadece kuzey ve doğu Türklerinde göstermiş, birçok elçiler aracılıyla Anadolu ve sınırülkelere kadar ulaşmıştır. Fakat Yesevi Okulu’nun etkisi ancak Hoca Bahaeddin Nakşibend’in(1318-1389) kurduğu Nakşibendi tarikatının kuruluşuna kadar etkisini sürdürmüştür. HacıBektaş ise henüz Osmanlı Devletinin kuruluşundan (1289) az önce Horasan’dan Anadolu’yayerleşmişti. Dolayısıyla bu okulu yüzyılın başlarında şekillenmeye başlamış, olmasına rağmenBalım Sultan (1516) zamanında, XVI. yüzyıl başlangıç olarak kabul edilmektedir Bu arada bazıbelgeler tarikatın başlangıç tarihi ile ilgili bize bilgi vermektedir, çünkü 1475’de Bektaşi şairiMuhyiddin, Hacı Bektaşi Veli’den söz etmekte ve oldukça gelişmiş tarikat müesseselerindenbahsetmektedir, yine aynı şekilde 1497’de Emin ed-din Baba b. Daud Fakih’in Risale-iKudsiye’sinde de sözedilmektedir.İslami sürecin başlangıcında, Seyitgazi bölgesinde, Seyyid Battal Gazi Külliyesi veŞucâ’eddîn Velî Külliyesi ikliminde en önemli inanç sistemlerinden biri olarak Kalenderîlikgörülmektedir. Kalenderîliğin kimin tarafından kurulduğu bilinmemektedir 267 Ona bir tarikatniteliği kazandıran XII. yüzyıl sonlarına doğru yaşayan Şeyh Cemaleddin Savi olmuştur. İran,265. Köprülü, a.g.m., s.39.266. Ömer Lütfi Barkan, “Vakıflar ve Temlikler I- İstila Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zaviyeler”, VD, C. II,Ankara, 1942, s.284,285.267. A.Gölpınarlı, Türkiyede Mezhepler ve Tarikatlar, İst.1959, s.258.78