Şucaeddin Veli ve Velayetnamesi T.C. Eskişehir Valiliği

Gerçekten de kabine içindeki çıplak adam, herkese benzemeyen, hiçbir şeyebağlanmayan, her türlü örf ve mevzuata karşı çıkabilen, cari öğretilerin dışında kalabilen, hertürlü güçlerden faydalanabilen kişidir. O, büyük şaman, büyük azizdir. Yukarıda sözü edilen kişi,kendi üzerinde çıplak adama dair tüm gelenekleri tebellür ettirmiş olandır. Çıplaklıkla şamanikehaneti birbirleriyle ilişkili gören Cüveyni “çöl ve dağlarda çıplak dolaşıp geri geldiğinde “Tanrıbenimle konuştu ve Cengiz Han’a tüm arzın yüzünü verdiğini söyledi” dediğini kaydediyor.Diğer yandan Bar Hebraeus kışın en şiddetli döneminde, çevreyi kavuran soğuk ve donda,çıplak olarak dağ bayır dolandıklarını, Ebu’l Gazi Bahadır Han da “bu adamın yalın ayak vetümden çıplak olarak Moğalistan’ın şiddetli kış günlerinde yürüdüğünü” 174 naklediyorlar. Budoğa üstü olağanüstü olay, anlaşıldığına göre, Anadolu’nun sadece mistik (Rufai) çevresinesınırlı kalmadan ladini halk alanında da hatırasını devam ettirmiş görünmektedir.Tasavvuf (mysticism) özellikle, müesses şekiller içinde akide ve ibadetin tekellüfü,kişisel dini yaşamı güçleştirip onu gayri müsmir hale koyduğu zaman meydana çıkıyor.Mezhebin bir alt tabaka olayı (sosyal sistemde hiçbir dayanağı olmayanların dini şekli) olmasıgibi tasavvuf da güzideler sınıfının mesleği olarak görülmektedir. Müesses dini örgütlenmeninhayatı zenginleştirdiği gibi ona karşı çıkmanın da bir ifadesi olabilir. Aşağı tabakaları etkilediğive fakirin dini hareketlerine dahil olduğu zaman işe büyük duygusal ifrat ve heterodox yenilikzevki karışır. Herkesin erişemeyeceği gizli bilgi ve mahareti gerektiren gnostic yaşam; Tanrı ile,müesses ibadet ve hatta lisan şekilleri dışında bir kişisel ilişki gerçekleştirmek üzere tasavvufimysticçabalar, çok açık bir şekilde birbirine bağlıdırlar. Bunun sonucunda da bir nevi yarı diniörgütler (tarikatlar vs.) ortaya çıkmıştır.Sufi ile resmi din müessesesi arasındaki ihtilaf iki örnekle açıklanabilir; biri mücerretlik(bekarlık), diğeri aziz-velilerin kültü sorunlarıdır.“İçinizde evli olmayanları, köle cariyelerinizden nikaha layık olanları evlendirin. Onlarfakir iseler Hakk Teâ’lâ onları kereminden zengin kılar. Hakk Te’âlâ’nın nimeti boldur...” (Nursuresi 24/32) emri Medine’de nâ’il olmuştur. Buna karşılık, Hristiyanlığın etkisiyle olacak,kadınlar için bir hayli sert hadisler de mevcuttur. Bunlara dayanarak sivrilmiş sufiler, kalplerilekesiz, zihinleri günah ve ihtirastan arınmış olarak mücerretlik yolunda yürümüşler.Diğer bir örnek ise sufinin üstadlarına, yani şeyhlerine, hayatı boyunca resm-i ta’zîmve hürmet edâ etmeleri, bunların ölümlerinden sonra da onları azizlik, velilik mertebesineyükseltmeleri keyfiyetidir. Halbuki İslamın doğuşunda insanlar arasında eşitliğin korunması vemüminleri sadece Tanrı’ya yöneltme aracı güdülüyordu. Oysa ki çırak daha baştan beri ustasınakayıtsız şartsız bağlanıyordu. Böylece da aziz-veliler kültüne, mezar-türbe tazimi ve ziyaretineyol açılmıştır. Bu kült daha sonra bütün bir apotropaic (Saptırmak, çevirmek), yani şeametli174. J.P. Roux, La mort chez le peuples altaiques anciens et medievaux, Paris, 1963, s.58.59