Şucaeddin Veli ve Velayetnamesi T.C. Eskişehir Valiliği

yeralan ve ayrıca Osmanlı topraklarındaki Kalenderî Rum Abdalları zümreleri içinde önemliölçüde Vefai inancı mensuplarının da bulunduğunu gösteren; “Baba İlyas müridiyim, SeyyidEbu’l-Vefa tarikatından” sözüyle açıkça Babâî hareketine mensubiyetini belirten GeyikliBaba’da bunun tipik örneğini buluruz 232 . H. Ziya Ülken, onun tipik bir Kalenderî şeyhi olarakSünnilik dışı bir hayat tarzını benimsediğini göstermektedir. Ülken’e göre; Geyikli Babaşarap içmektedir. Bu sebeple Orhan Gazi kendisine iki yük rakı ve iki yük şarap yollamıştır.Çünkü Baba, meyhordur 233 . Geyikli cemaati XV. ve XVI. yüzyıllarda da aynı adı korumuş birKalenderî topluluktur. XV. yüzyıl kaynaklarından Velâyetnâme-i Hacım Sultan öteki Kalenderîtoplulukları gibi sürekli seyahat eden bir topluluğun Germiyan bölgesinde de varlığını habervermektedir 234 .İlk Osmanlı vekayinameleri Rum Abdallarının giyimleri hakkında pek fazla bir bilgivermemektedir. Ancak bunların yarı çıplak vücutlarına hayvan postu örttüklerine dair bazı ipuçlarıvardır. Örneğin geyiklerle gezdiği için Geyikli Baba’nın sırtını geyik postu ile örttüğünü düşünmekyanlış olmasa gerek. Bunun da Kalenderîlerin tipik özelliği olarak göstermemiz gerekmektedir.Kuruluş dönemi Rum Abdalları topluluğu içinde üzerinde önemle durulması gerekenbir başka Kalenderî şeyhi de hiç kuşkusuz sonradan Bektaşilikle kazandığı önem nedeniyleAbdal Musa’dır. O, Aşıkpaşazade’nin bildirdiğine göre Sulucakarahöyük (Hacı Bektaş Veli)Zaviyesinden yetişmiştir 235 . Bu nedenle o, gelişip kök salan Hacı Bektaş Veli kültünü OsmanlıBeyliği arazilerine taşıyarak önemli bir tarihsel rol oynamıştır 236 . Velâyetnâme-i Abdal Musa,Menakıb-ı Baba Kaygusuz’un çizdikleri resme göre, Abdal Musa da bir Kalenderî dervişidir.Selçuklu döneminde Kalenderî, Cavlaki ve Haydari, Beylikler döneminde Abdalan-ıRum veya Rum Abdalları, XV. yüzyıldan itibaren de Işık ve Torlak olarak isimlendirildiklerigörülmektedir.Bu dönemin önemli simgesel isimlerinden biri hiç kuşkusuz Kaygusuz Abdal’dır.Menâkıbnâmesi’nden anlaşıldığına göre belden yukarısı çıplak, kaşı, kirpiği, saçı sakalı“kırkık” bir üryan derviş olan Kaygusuz Abdal, 1404-1405 tarihinde Kahire’de MukattamDağı’nda Kasru’l-Ayn Zaviyesi’ni inşa ettikten sonra, Hicaz, Dımaşk, Hama, Humus, Halep,Bağdad, Kufe, Necef, Kerbela ve Musul bölgelerini dolaşıp tekrar Elmalı’daki zaviyesine geridönmüştür 237 . O, buralarda yapılan ayinlere katılmış ve öteki Kalenderîler gibi bu ayinlersırasında vecde gelebilmek için afyon kullanmıştır 238 .232. Lamii Çelebi, Tercüme-i Nefehatü’l-Üns, İstanbul, 1270, s.690; A.Y.Ocak, La Revolte de Baba Resul ou la Formation del’Heterodoxie Musulmane en Anatolie au Xllle Siecle, Ankara, 1989, s.90.233. H.Z.Ülken, “Anadoluda Dini Ruhiyat Müşahedeleri: Geyikli Baba”, MM, S.13-14, İstanbul, 1340, s.447.234. Velâyetnâme-i Hacım Sultan (Das Vilajet-name des Hadschim Sultan), Nşr.: Tschudi, Berlin, 1914, s.69.235. Aşıkpaşazade, Aşıkpaşazade Tarihi, Nşr.: Ali Beğ, İstanbul, 1332, s.205.236. A.Y.Ocak, La Revolte de Baba Resul ou la Formation de l’Heterodoxie Musulmane en Anatolie au Xllle Siecle, Ankara,1989, s.95.237. A.Gölpınarlı, Alevi-Bektaşi Nefesleri, İstanbul, 1963, s.175.238. A.Gölpınarlı, Yunus Emre ve Tasavvuf, İstanbul, 1961, s.121.72