Şucaeddin Veli ve Velayetnamesi T.C. Eskişehir Valiliği

Velî, olağanüstü ruhani güçlere sahip olduğu için, toplumda ona karşı korku ile karışıkbir saygı duygusu hakim olmaya başlar. O’na karşı yapılacak saygısızlığın çarpılma, ölme,amansız bir hastalığa tutulma şeklinde ceza ile karşılık bulacağına inanılır. Bunun yanında,Velînin varsayılan bu ruhani gücünden iyilik elde etme ve kötülük giderme arzusu doğar.Son aşamada da dünyada kendisinden bu tarzda yararlanılacak olan Velînin öbür dünyada dainsanlara yardımcı olması için onu memnun etme çabası ortaya çıkar ki bu da kişisel tatmininönemli bir aşamasıdır. 85Velîleşen kült kimliğin toplumdaki sürekliliğini sağlamak için de topluluk çeşitliönlemler alır. Bu önlemler manevi yaşantıda olduğu gibi maddi yaşantıda da kendini gösterecektir.Toplumsal yapıyı, toplumsal barışı, inançları, ahlaki değerleri vb. ögeleri temsil eden Velî, buözelliklerini kalıcı, sürekli, topluluğun günlük yaşantısında her an görebildiği kişisel ritüel vekurumsal yapılarla kendi varlığını ve önderliğini güçlendirir. Tabii ki bu misyonu O’na toplulukvermiş ve O’nu bu değerler bütünü içinde aşmak yerine, bu değerlerin temsilcisi, önderi vedevam ettiricisi konumuna da o topluluk getirmiştir. Bu yapılanmayı sağlamlaştırmak vedevam ettirmek adına topluluk ritüele ve günlük yaşamın anlamına konu olacak bazı simgelerveya simgesel yapılar oluşturur; Velî adına yapılmış bir mezar veya türbe, ondan kaldığınainanılan bazı eşyalar topluluk için çok önemli, hatta vazgeçilmez öge ve simgelerdir artık. Bumezar, türbe 86 veya eşyanın uhreviyetinden yardım dileme, günahlardan arınma, hastalıklarıntedavisinde onları kullanma ve bu uhreviyete sahip olmak için adak 87 ve kurban kesme gibi birüst aşama yaşanır ki bu da topluluk içindeki Velî anlayışının devamını ve gücünü sağlamlaştıran,kişiye iç tatmini veren çok önemli bir yapılanmadır. Son aşamada ise kişilerin veya topluluklarıninançlarının içinde olmamasına rağmen, Tanrıya ulaşmada bir başka önemli olguyu da O’nunadının zikredildiği dualar alır. Kişiler artık o Velînin adını dualarında zikrederken bir başkataraftan da onun için de söylenen dualar, inancın içine girmiş ve inanç artık yeni katılımlarla,yeni bir aşamayı yaşar olmuştur.Velînin mezar ya da türbesinin varlığı, bir anlamda kültün de yaygınlık düzeyinigösterir. Toplumda ; herhangi bir yerde herhangi bir zamanda çok özenle yapılmış olan birtürbe, genellikle içindeki Velînin de çok saygın bir kimlik olduğuna, bu Velînin dolayısıyla bukültün yerel değil daha evrensel bir olguya işaret ettiğini göstermektedir. Buna hiç kuşkusuzen iyi örnekler Seyyid Battal Gazi ve Sultan Şucâ’ kültleridir. Ünü Balkanlara kadar yayılmışolan Battal’ın ve Sultan Şucâ’’ın inananlarının perspektifi oldukça geniştir. Ayrıca mezarve türbelerinin Anadolu’da birçok yerde olması, bütün bu bölgelerde ayrı ayrı söylencelerekaynaklık etmesi de çok önemli ayrıntılardır.85. Ocak, Kültür Tarihi Kaynağı................., s.886. Mezar ve türbelerin içerikleri hakkında bkz. F.W.Hasluck, The Christianity and İslam under the Sultans, Oxford 1929, C.I-II, s.226-236.87. Adak, adak yerleri ve kurban kesme konusunda ayrıntılı bilgi için bkz. Hikmet Tanyu, Ankara ve Çevresinde Adak ve AdakYerleri, Ank.1967.27