Şucaeddin Veli ve Velayetnamesi T.C. Eskişehir Valiliği

gelmesine sebep olmuşlardı 263 . Ancak bu ve benzeri olaylardan sonra burası bir Bektaşi zaviyesiolarak yeniden devlet kontrolüne girecektir.X. Yüzyıldan sonra dini yapı derviş unsurların bölgeye gelmeleriyle şekillenmiştir.Dervişlerin dikkati çeken din ve dünya inançları daha eski dönemlerde Türk illerinden gelenmuhacir Türk kitlelerinin getirdikleri din ve dünya inanışlarıyla aynı olduğu gibi, müridleri degenellikle kendi aile ve soylarının üyeleriydi. Bu nedenledir ki bu unsurlar sayesinde Anadolu,ayrı bir teşkilat ve an’aneye sahip insan toplulukları ile beraber, onların getirdiği dini ve mistiketkilerin de kaynaşmasına bir sahne teşkil etmiştir. Burada karşımıza çıkan önemli kişiliklerinhaklarından daha sonra uydurulmuş menkıbelerde genellikle kabul edildiği gibi derviş, tarikattemsilcisi ve keramet sahibi insanlar gibi tasvir edilmiş olmalarına rağmen kendilerini kuşatanbu dini yapının gerçek anlamını görmek güç değildir. Onlar yeni bir dünyaya gelip yerleşenhalk toplulukları için, sosyal ve siyasi anlamda büyük roller oynamış büyük kahramanlar, bukarmaşık ve hengame içindeki bir dönemde halkın içinden yetişmiş önder kimliklerdir kibunu dilenci dervişlerden dikkatle ayırmak gerekir.Osmanlı şairlerinin tasvir ettiği gibi çıplakgezen, afyon kullanan, kaşlarını, saç ve sakallarını traş eden vücutlarında yanık yerleri ve dövmezülfikar resimleri ve ellerinde müzik aletleri ile dolaşan işsiz güçsüz devrvişler arasında büyükfarklar mevcuttur. Fuat Köprülü 264 XVI. yüzyıldan beri Türkiyede yaşayan abdal lakaplı şeyhlerile abdallar veya ışıklar ismi verilen derviş zümreleri hakkında bilgi verirken onları birtakımgezginci derviş zümreleri gibi tasvir etmiştir. Bu açıklamaya göre onlar ayin ve erkan itibariyleolduğu gibi akideleri bakımından da müfrit Şii ve Alevi heteredoks bir zümre idi. Diğerişsiz güçsüz serseri derviş zümreleri gibi evlenmeyerek bekar kalırlar, şehir ve kasabalardanziyade köylerde kendilerine mahsus zaviyelerde yaşarlardı. Bunların arasında bilhassa dahaçok Kalenderî tarikatından etkilenenlerin dünya işlerinden tamamen uzak olmak, geleceğidüşünmemek, “tecerrüd”, “fakr”, “dilenme” ve “melamet” başlıca şiarlarıdır. Bununla beraberbütün Rum abdallarının her zaman ve her yerde dilencilerden, serseri ve çingene dervişlerdenibaret olduğunu düşünmek son derece yanlıştır. Esasen F. Köprülü, bütün Abdalların aynışekilde yaşamadığını ve bazı Abdal zümrelerinin mücerred kalma prensibinden ayrılarak diğerKızılbaş zümreleri türünden bir grup halinde Türkiye’nin muhtelif yerlerinde köyler kurupyerleşmiş olmaları ihtimalini kaydediyor. Aynı şekilde İran Türk aşiretleri ve Hazar ötesindekiTürkmenler arasında Abdal adını taşıyan Türk oymaklarına rastlanılmasını ve Eftalitlerin dahayüzyıllarca önce Abdal adını taşımış olmalarını da araştırılması gereken önemli bir konu olarakkaydetmektedir. Bu anlamda Abdal sözcüğünün bir tasavvuf ıstılahı olmadan evvel bir aşiretveya zümre ismi halinde bulunup bulunmadığı ve bu ad altındaki bütün dervişlerin başlangıçtaOrta Asyadan gelmiş Abdal aşiretlerinin temsilcisi birer aşiret evliyası olup olmadığı meselesiaraştırmaya muhtaç gözükmektedir. Serseri derviş zümrelerinin döküntülerinin toprağa263. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Mühimme Defteri, No: 22, s.90.264. M.F. Köprülü, “Abdal”, THEA, İstanbul, 1935, s.36.77