Şucaeddin Veli ve Velayetnamesi T.C. Eskişehir Valiliği

Fatih devrine ait vakıf defterinde sadece Karkın ve Virancık köylerinde 87 Hane Seyidgazivakfına bağlı olduğu belirtilmiştir 340 . Bu ayrıcalıktan Şucâ’eddîn Velî Külliyesi’nin ne dereceyararlandığını tam olarak bilemiyoruz. XVII. yüzyılda şehirdeki esnaflar, esnaf loncalarındaorganize olmuşlardır. Bu esnaf loncalarının kuruluşu henüz tamamıyla bilinmemektedir.Loncalar başkanlarını genellikle kendileri seçiyorlardı. Loncalar Osmanlı yönetiminin birkontrol organı olarak çalışmışlardır. Pazar kontrolu genellikle kadı ve muhtesibin veya ihtisabağasının elinde idi. Bu göstergeler ışığında resmi olarak belirlenen kazanç düşüktür 341 .Tüccarların kontrolu hiçbir zaman aynı şekilde olmamıştır. Özellikle XVI. yüzyıldaBursa’da çok zengin tüccarlar bulunmaktadır. Bunlar genellikle İran ipeği ve iplikçilikyapıyorlardı. Bu tüccarların durumu çok iyi olmasına rağmen, varlıkları hiçbir zaman bir Osmanlıyöneticisinin varlığını geçmemiştir. Sultan ve yönetici kadro genelde ticareti desteklemişlerve teşvik etmişlerdir. Fakat XVI. yüzyıl sonuna doğru meydana gelen krizden sonra tüccarlarbaşıboş hareket etmeye başlamışlardır 342 . XVII. ve XVIII. yüzyılda Avrupalıların hammadeihtiyacının artması Balkanlardaki ticareti geliştirmiştir. Bu dönemde ithalat ve ihracat işleri deyabancıların elindedir.XVII. yüzyıl sonlarında görülen nüfus azalması birçok problemleri de beraberindegetirmiştir. Osmanlı yönetimi göçebeleri köylere yerleştirmeye başladı. XVIII. ve XIX.yüzyıllarda kurulan çiftliklerde işçi gücü yeterli olmadığından nüfus azaldığı için dolayısı ileekilen alan da azalmış, böylece devletin vergileri de azalmıştır.Üretim aynı olmasına rağmen çoğu yerde ödenen vergiler azalmıştır 343 . Buna karşılıkdevlet giderleri çoğalmış, topların ve tüfeklerin gelişmesi sonucu tımar sisteminden vazgeçilmeyebaşlanmıştır.İşte tekke ve zaviyelerin rolü burada başlamakta idi; bu sistemde köydeki tekkelerdevlet yönetimi ile köylüler arasında bir aracı rolü oynuyorlardı. Tekke civarında oturan köylüleriçin tekke veya zaviye kutsal bir yurt sayılıyordu. Ayrıca tekkeye yakın oturan köylüler zorduruma düştüklerinde tekkeden yardım görebiliyorlardı.Eğer XVI. yüzyılın vergi çizelgeleri doğru düzenlenmişse, burada zaviyeler gelirleriniköylülerden sağlıyorlardı. Bunun yanında tekkeler kendileri de ziraat yapıyorlardı ve buralardadervişler çalışıyorlardı. Zaviyeler, Osmanlı yönetimi ile iyi geçinmek mecburiyetinde idi.Dervişler yaptıkları ziraattan kendilerine kalan pay ile biraz olsun bağımsız olabiliyorlardı. Çoğuşeyhler tenha bir yerde binalarını yapıyorlar ve buna resmi izin de çok sonradan geliyordu. Birşeyh bulunduğu yerde her şeyden daha çabuk haberdar oluyordu. Dervişler kendi inisiyatifleriile bir köy oluşturdukları zaman, yönetim buradaki ziraatten vergisini alıyordu.Şeyh ve dervişlerin aktiviteleri kaynaklarda yeterli belirtilmemiştir. AnadoluSelçuklularının ve Moğolların yıkılmasından sonra halk çeşitli organizasyonlarda organize340. BAKKT, Nr.:3358, s.12.341. S. Faroqhi,a.g.e.,Aynı Sayfalar342. S. Faroqhi,a.g.e.,Aynı Sayfalar343. S. Faroqhi,a.g.e.,Aynı Sayfalar92