Şucaeddin Veli ve Velayetnamesi T.C. Eskişehir Valiliği

olmuştur. Bunlar da kendi aralarında alt kabileye, alt kabileler bir alt kabileye, kabileler dekübik bir birliğe bağlı idiler 344 .Osmanlılar, Anadolu’ya yayıldıkları zaman zaviyeleri resmi organ olarak kısmen tanıdılar,desteklediler. Köylüler ve göçebelerin yaşadığı Anadolu bölgelerinde iki tarafın da saydığı biraracının o yerlerde bulunması gerekli oluyordu. Zaviyeler bu konuda çok yardımcı oldular.Bir zaviye eğer çevre köylü ve göçebelerden yardım görüyorsa Osmanlı Devletininişine yaramıştır. Bu zaviyelere Osmanlı devleti tarafından tolerans gösterilmiştir.II. Selim’in saltanatı sırasında, iaşe darlığı ve kıtlık daha çok hissedilir olmuştur. Kadılar,kazalarından dışarı hububat ve yiyecek maddeleri çıkarılmaması hususunda daha sıkı hareketetmeye başlıyorlardı. Bâzen “emr-i şerif ” bile dinlenmemekteydi. Rodos halkının, her zamanTekke ve Hamid taraflarından etlik koyun ve hububat almak âdetleri iken, bu sancakların şimdibuna mani olduklarını, hattâ satın alınmış koyunları ve erzakı yollardan geri çevirttiklerinikendi sancak beyleri vasıtasiyle hükümete arzettirmişlerdi. 3451573’te sarayın ihtiyacı için Bursa sancağına buğday ve un almaya giden “simitçiler”Bursa Kadısı’nın danişmendleri (Sahn medreselerini bitirerek, kadı olmak üzere staj yapanlar)ve naipler tarafından döğülerek, topladıkları ellerinden alındı. Bolu ve Kastamonu sancaklarınaİstanbul için, zahire toplamaya gelen tüccarlara da buralardan hiçbir şey aldırılmıyordu 346İnönü’ye tâbi Bozüyük’te bulunan Kasımpaşa imaretinin Mütevellisi, Eskişehir veetrafındaki ihtiyacı için erzak toplamaya vardığında, ferman getirmedikçe hiçbir şey satınalınmasına müsaade etmediler; hatta getirilen ferman da kayıt olunmadı, diye etlik koyunvermediler. 347 İstanbul’da, bütün nüfuzu elinde tutan Kapıkulları, Anadolu vilayetlerindeo derece ileri gidemiyorlardı. Büyük vilayet merkezlerinin iç kalelerinde, sahil yerlerininkoruyuculuklarında oldukça önemli yerleri bulunmasına rağmen, geniş halk kitleleri içindebunların önemi, daha çok, padişah askeri oldukları hakkındaki görenekten ve iktisadîüstünlüklerinden geliyordu.İktisadî sıkıntı başlayıp da, çiftçi büyük para darlığı karşısındakalınca, ulûfelerine hiç zarar gelmemiş olan Kapıkulları, ortadaki durumdan faydalanarak, yavaşyavaş şehirlerden ve sahillerden içlere, en küçük köylere kadar sokulmaya başlamışlardı. 348Acemioğlanları bile, Eskişehir, Amasya, Konya, Kastamonu gibi yerlerde gerek iktisadîalanlarda, gerek iç çekişmelerde oldukça hesaba katılır çapta önem kazanıyorlardı. Yeniçerive başka Kapıkulları, istedikleri yerlerde oturmak kolaylığına sahip olduklarından, halkınziraatine ortak olmak, toptan ticaretle uğraşmak, çiftlikler elde ederek hayvan beslemek gibiişlerle uğraşmakta idiler. Acemioğlanları ise, geçici durumlarından dolayı daha çok faizcilikyapıyorlar ve bazı ufak tefek ticaretler de yapıyorlardı 349 .344. S. Faroqhi, Der Bektaschi Orden in Anatolien, Vien, 1981, s.90,91.345. B. A. M. D., No: 7, s.394-M. D., No: 9, s. 58.346. B. A. M. D., No: 27, s. 263.347. B. A . M. D.., No: 24, s. 225; Akdağ 1975: 81.348. Kapıkulları önceden İstanbul, Edirne ve Bursa arasındaki bölgelerde otururlar iken, sonra memleketin her tarafına dağılmışlar,karyeleri ve kasabaları zaptettiklerinden, ümera, kadılar ve başka vilayet idarecileri görevlerini yapamaz olmuşlardı (Koçu BeyRisalesi s.14).349. M. Akdağ, Türk Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgası, “Celali İsyanları”, Bilgi Yay., Ankara, 1975, s.323 B. A, M. D., No:49, s. 40; M. D., No: 58, s.317; M. D., No: 62, s.86; M. D., No: 66, s. 118.93