Şucaeddin Veli ve Velayetnamesi T.C. Eskişehir Valiliği

ve mücadele yöntemleriyle kendini Allah’a adayan Hrıstiyandır. Hrıstiyan mistisizmindeki buanlayış Alevilik ve tasavvuftaki Velâyet-i Amme (Bütün Müslümanların genel manada Velîolduğu) ve Velâyet-i Hassa (Özel anlamıyla Velî) anlayışına uymaktadır. Ayrıca Alevilik vetasavvufta olduğu gibi Saint’in “Kerâmet” olgusuyla da sıkı ilişkisi bu benzerliğin diğer biraşamasını oluşturur.Velî anlayışı başlangıçta, Sünni ulema ve onlara bağlı halk tarafından tepki ile karşılanmış,özellikle peygamberlik ile Velîlik arasındaki benzer noktalar reddedilmiştir. Ancak zamanla butepkilerin mutasavvıfların önemli düşünsel ve tasavvufi girişimleri halk katmanında şiddetletaraftar bulmuş olan Velî inancına daha sıcak bakılmasına neden olacaktır. Üçüncü aşamada iseSünniliğin Velîlik anlayışını sadece benimsemekle kalmayıp bu düşünceyi Tanrı ve ona ulaşmaanlayışları arasında adeta vazgeçilmez bir konuma getirdiği görülecektir. Gelişen aşama öylebir boyut kazanır ki, artık Velîlik anlayışını reddetmek bir yana, bu anlayışı inancının içineyerleştirmeyenler eksik Müslümanlar olarak kabul edilecektir. 84Türklerin İslamlaşma sürecinde temel kavramatik olan felsefi tasavvuf anlayışı içindekiVelî kavramının, Türk mutasavvıfları tarafından, adeta peygambere veya Hz.Ali’ye denktutulması, özdeşleşmesi ve onların söylediği her sözün mutlak kabul görmesi gibi bazı temelkonularda farklılaşmalar olmasına rağmen benimsenmiştir.Burada bir önemli belirleyici de;Türk Velî tipinin daha askeri ve savaşçı bir kimlik olmasıdır.Türk tasavvufundaki Velî düşüncesi, halk için yazılmış tasavvuf eserlerinin popülerhale getirilmesi şekli ve yöntemiyle, daha geniş bir halk kitlesine ulaşmıştır.Külte konu olan kimliklerin (Velî), ait oldukları toplumun sosyal, dinsel ve ahlakideğerlerinin tamamının veya bir kısmının temsilcisi ve simgesi olduğuna inanılır.İkinciaşamada, söz konusu topluluk, ona yüklediği misyon ile temsil yetkisini verdiği bu simgeselvarlığı kendi topluluğu ile özdeşleştirir. Simgeleşen ve söz konusu toplum ile özdeşleşen kimlik,ancak Velî olacak ve bu süreç de aynı zamanda beraberinde yeni yeni ilavelerle o topluluğunyaşam biçimini ve yaşamı anlamlı kılacak olan “Kült”ü oluşturacaktır. Üçüncü aşamada, o Velîo topluluk için artık bir insan değil, olağan ve olağanüstünün bir arada bulunduğu, inanılandeğerler bütününün toplamıdır. Bu kavramatiğe ve sürece en iyi örnek hiç kuşkusuz BattalGazi ve Sultan Şucâ’eddîn kültleridir.Velî kavramının bir diğer boyutunda “Kerâmet” olgusu bulunmaktadır. Yaşamaktaiken o Velî, bu dünyadakinden farklı, olağanüstü olaylarla süslü bir soyut dünya ile kuşatılır.Velî öldükten sonra, kendisi hayattayken sahip olduğuna inanılan insanüstü kimliğinin, güç vekudretinin devam ettiğine inanılır. Hatta bu varsayılan güç, mistik bir gizemle süslenerek dahada artar. Artık o Velî etrafında Kerâmetlerden oluşan bir menkıbeler sistemi oluşur ve giderekbüyür.84. Ocak, Kültür Tarihi Kaynağı................., s.526