karar-alma yaklaşımı çerçevesđnde 1 mart 2003 tezkeresđ

25Uluslararası Sistemin güç dengesine dayalı olması, askeri müdahaleyikısıtlayıcı bir unsur olmaktadır. Çünkü sistemde gücün dağılımı, daha güçsüzdevletleri korumak için güçlü devletlerin müdahalelerini önleyici yönde olmaktadır.Bu sistemde bulunan dengeleme mekanizması, sistemde meydana gelecek bir radikaldeğişime engel olacaktır. 80Đki Kutuplu Sistemlerde ise, durum hem sistemden hem de kutupların sıkı yada gevşek olmasından ötürü farklılık göstermektedir. Sıkı Đki Kutuplu Sistemlerde,sistemin aktörleri olan devletler, belirli blokta olmalarıyla tanınmaktadırlar. Buyapıda, yapılacak bir askeri müdahale, blok liderinin hegemonik gücünü korumayayönelik olacaktır. Blok liderleri hem bloklarına karşı yapılacak bir müdahaleye engelolurlar hem de hem de karşı blok lideriyle nedensiz bir çatışmaya gitme ihtimaliniyok etmek için, blok içinde bağımsız ikincil devletlerin ortaya çıkmasını engellerler.Bu nedenle sıkı iki kutuplu sistemlerde, askeri müdahale daha çok blok içi bir ilişkibiçimi olarak karşımıza çıkmaktadır. Gevşek Đki Kutuplu Sistemlerde ise, blokliderlerinin blok içindeki ikincil bağımsız devletleri kontrolü daha sınırlıdır. Buyüzden bu sistemde dışarıdan gelecek müdahaleyi engelleme de sınırlı olmaktadır. 81Global Sistemlerde üstün bir askeri gücün olması, bu gücün, müdahale aracınıtek yanlı olarak kendi çıkarına kullanabileceği anlamına gelmemektedir. Bu sistemdebüyük güçlerin askeri müdahale aracını kullanmaları, hayati çıkarlarını tehlikedegördüklerinde, aynı zamanda da müdahalenin ortaya koyacağı risklerin de çokyüksek olmadığı durumlarda mümkün olmaktadır. Bu sistemde öne çıkan en önemlikavram “kolektif müdahale”dir. Kolektif müdahale, askeri müdahalenin artık çokkolay olmadığını gösteren ve onun içsel meşruiyetini sağlayan bir yoldur. 82Yapısal olmayan unsurlar da 3’e ayrılmaktadır:* Süper güçler arasındaki ilişkilerin, gücün dağılımıyla açıklanamayacakbiçimde değişmiş olması* Askeri dış müdahale konusunda hem uluslararası normlar hem de iç politikatutumunda meydana gelen değişimler80 A.g.t., s. 36.81 Yaacov Vertzeberger, Risk Taking and Decision-Making: Foreign Military Decisions, (Stanford:Standfort University Press, 1998), s. 147.82 a.g.e., s. 148-150.