43Anayasa’ya aykırı andlaşmalara imza koyamazlar, koysalar dahi andlaşmalarınanayasal geçerliliği olmaz. 143Bu duruma örnek olaylardan biri Türkiye’nin Đslam Konferansı 144 (ĐKÖ) ileilişkilerinde görülmektedir. Türkiye Cumhuriyeti, resmi olarak ĐKÖ Yasası’nıonaylamamıştır. Çünkü Đslam Birliği’ni ekonomik, siyasal ve kültürel alanlardageliştirmeyi amaçlayan örgüt dini temellere dayanmaktadır ve bu durum TürkiyeCumhuriyeti Anayasası’nın değişmez ilkelerinden biri olan “laiklik ilkesine” uygundüşmemektedir. Bundan dolayı, burada bir hukuki sorun bulunmaktadır. TürkiyeCumhuriyeti, 1976’da ĐKÖ’ne üyelik için başvurmuş, örgüt tarafından kabul edilmişve bu üyeliği yasallaştıramamış olmasına rağmen, örgütün hak ve yükümlülüklerinisahiplenmiş, bir anlamda örgütün “de facto” yani “fiili” üyesi olmuştur. Bu durum1990 sonrasında Orta Asya ve Balkanlarda Đslami kimlik taşıyan toplumlarlailişkilere de yansımıştır. 145Bu bağlamda, devletin anayasasında dış politika ve <strong>karar</strong>-<strong>alma</strong> sürecinekonan sınırlandırmalardan sonra, <strong>karar</strong>-<strong>alma</strong> sürecinde yer alan aktörler ve <strong>karar</strong><strong>alma</strong>sürecine etkileri incelenecektir.2.2. Aktörler ve Türkiye Cumhuriyeti Devleti Karar-Alma Süreci2.2.1. TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi)Genel olarak Meclisler, halkın oylarıyla seçilen temsilcilerin oluşturduğu veulusun temsil edildiği kurum, yasama organı, parlamentolardır. Türkiye Cumhuriyeti,23 Nisan 1920’de, TBMM’nin kurulmasıyla birlikte parlamenter rejime geçmiştir.TBMM, dış politika yapımında ve <strong>karar</strong>- <strong>alma</strong> mekanizmasında anayasalolarak etkin bir konumdadır. Türkiye’de yürütme kanadı genellikle meclis içinden143 Tanör, a.g.e. s. 319.144 ĐKÖ ve Türkiye ilişkileri için bkz. Ozan Örmeci, Türk Siyasal Tarihi, 1. Baskı, (Đstanbul: GüncelYayıncılık, 2008), s. 244-254.145 ĐKÖ Genel Sekreterliğini Ekmeleddin Đhsanoğlu’nun yapması bu durum önemli göstergelerindenbiridir. Gökhan Koçer, “Türk Dış Politikasında Din Unsuru”, Akademik Ortadoğu Dergisi, Cilt. 1,Sayı. 1, 2006, s. 151., Türkiye Diyanet Vakfı Đslam Ansiklopedisi, Cilt. 23, Đstanbul, 2001, s. 49-53., Davut Dursun, Đslam Dünyasında Entegrasyon Hareketleri, (Đstanbul: Đşaret Yayınları, 1999),s. 197-201., Tanör, a.g.e., s. 320., Çalış, a.g.m., s. 138., Đsmail Soysal, Uluslararası Antlaşmalar-II,(Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1991), s. 731-738., Çalış, a.g.m., s. 18-19.
44çıkmakta ve yürütme organı güvenoyunu Meclis’ten <strong>alma</strong>ktadır. Aynı zamandayürütme organı meclis tarafından denetlenmektedir. 146Genel olarak bakıldığında, Meclis’in görevleri Anayasa’nın 87. maddesindeşu şekilde belirtilmiştir:“Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin görev ve yetkileri kanun koymak, değiştirmek vekaldırmak, Bakanlar Kurulu ve Bakanları denetlemek, Bakanlar Kurulu’na bellikonularda Kanun Hükmünde Kararname çıkarmasına yetkisi vermek, bütçe ve kesinhesap yasa tasarılarını görüşmek ve kabul etmek, para basılmasına ve savaş ilanına<strong>karar</strong> vermek, milletlerarası andlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak, TürkiyeBüyük Millet Meclisi üye tam sayısının beşte üç çoğunluğunun <strong>karar</strong>ı ile genel veözel af ilanına <strong>karar</strong> vermek ve Anayasa’nın diğer maddelerinde öngörülen yetkilerikullanmak ve görevleri yerine getirmektir.” 147Anayasa’ya göre, Türkiye Cumhuriyeti adına yapılan ya da yapılacakantlaşmaların onaylanması TBMM’nin onaylamayı bir kanunla uygun bulmasınabağlıdır. Yani bir uluslararası antlaşma ancak Meclis’te görüşülerek uygunbulunduktan sonra onay makamı olan Cumhurbaşkanı’na gitmektedir. Böylece bütünuluslararası antlaşmalar, Meclis’in uygun bulmasıyla kendiliğinden iç hukuktakiyerini <strong>alma</strong>ktadır. Anayasa’ya aykırılık söz konusu olduğunda ise, aykırılık iddiasıile yargı yoluna gidilememekte ve yasa ile değiştirilememektedir. 148Meclis’in dış politikada asıl kendini gösterdiği alan, “savaş hali ilanı”dır.Anayasa’nın 92. maddesine göre, milletlerarası hukukun meşru kıldığı durumlardaTBMM, savaş hali ilanına <strong>karar</strong> vermektedir. TBMM, tatilde ya da ara vermedeykenülke ani bir saldırıya uğramışsa, Cumhurbaşkanı da Türk Silahlı Kuvvetleri’ninkullanılmasına <strong>karar</strong> vermektedir. Aynı madde, Türkiye’nin taraf olduğu antlaşma veuluslararası nezaket kuralları hali dışında Türk Silahlı Kuvvetleri’nin yabancı bir146 A. Şeref Gözübüyük, Anayasa Hukuku, 9. Baskı, (Ankara: Turhan Kitabevi, 2000), s. 210.,Yıldızhan Yayla, Anayasa Hukuku, 2. Baskı, (Đstanbul: Filiz Kitabevi, 1986), s. 157.147 http://www.tbmm.gov.tr/anayasa.htm, (03.02.2010).148 Taştekin, a.g.t, s.29., Ömür Develi, Anayasa Hukuku, 1. Baskı, (Ankara: Yargı Yayınları, 2000),s. 42., Eyüp Özdemir, Türk Dış Politika Yapımı Sürecinde Silahlı Kuvvetlerin Rolü, SelçukÜniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Konya, 2006, s. 13.
- Page 1:
iT.C.SÜLEYMAN DEMĐREL ÜNĐVERSĐ
- Page 4 and 5: ivÇalışmamıza katkılarından d
- Page 6 and 7: viABSTRACT1 ST. OF MARCH, 2003, NOT
- Page 8 and 9: viii1.3. Karar Almada Karşılaşı
- Page 10 and 11: xKISALTMALARABABDABGSa.g.e.a.g.m.a.
- Page 12 and 13: 1GĐRĐŞDış Politikalar, hüküm
- Page 14 and 15: 3kaldıklarından dolayı eleştiri
- Page 16 and 17: 5karar alıcının çevresi önceli
- Page 18 and 19: 7Çalışmamızın konusu önemi II
- Page 20 and 21: 9yolları araştırılır, üçünc
- Page 22 and 23: 11etmemekten daha sağlıklı sonu
- Page 24 and 25: 13Onlara göre karar alıcılar, ka
- Page 26 and 27: 15Kişinin rolü bir anlamda, ne ya
- Page 28 and 29: 17ülkenin ve karar vericilerinin d
- Page 30 and 31: 19Liderlik özellikleri özellikle
- Page 32 and 33: 21Mesela, BDT gibi konfederal yapı
- Page 34 and 35: 23denetleme ve gerektiğinde müdah
- Page 36 and 37: 25Uluslararası Sistemin güç deng
- Page 38 and 39: 27sahip olmamıza ve dolayısıyla
- Page 40 and 41: 29Bununla birlikte, Thomas Schellin
- Page 42 and 43: 31Japon hükümetinin 1992’de yas
- Page 44 and 45: 33uygulamıştır. Yeni devlet, Mus
- Page 46 and 47: 35görüşlere benzer ya da ortak g
- Page 48 and 49: 37aktörlerin objektif gerçeklerde
- Page 50 and 51: 39uluslararası konumu, karar alıc
- Page 52 and 53: 41ĐKĐNCĐ BÖLÜMTÜRKĐYE CUMHUR
- Page 56 and 57: 45ülkeye gönderilmesine, yabancı
- Page 58 and 59: 47Başbakan’ın teklifi üzerine
- Page 60 and 61: 49Bakanlar Kurulu ya da hükümet i
- Page 62 and 63: 51sürecinde etkin bir ağırlık k
- Page 64 and 65: 53Kurulu arasında koordinasyon mer
- Page 66 and 67: 552.2.6. Türk Silahlı KuvvetleriB
- Page 68 and 69: 57yıllar olmuştur. Bu yıllar, T
- Page 70 and 71: 592.2.7. Devlet Planlama Teşkilat
- Page 72 and 73: 61işleyen katılımcı bir demokra
- Page 74 and 75: 63örgütlenen insan topluluğudur.
- Page 76 and 77: 65ülkelerde hükümetlerin, özell
- Page 78 and 79: 67gelmeden yok etmeyi amaçlayan ul
- Page 80 and 81: 69hedef olarak seçildi ve NATO’n
- Page 82 and 83: 71ABD, terör saldırıları sonras
- Page 84 and 85: 73Yunan ve Ermeni Lobilerinin muhal
- Page 86 and 87: 75Bütün bunlar neticesinde Türki
- Page 88 and 89: 77modernize edilmesi ve gerekirse d
- Page 90 and 91: 79• Kıbrıs Sorunu’nda Türkiy
- Page 92 and 93: 81toplanır ve toplantıya katılan
- Page 94 and 95: 83Tezkerenin reddiyle birlikte orta
- Page 96 and 97: 85• ABD’nin Kuzey Irak’a indi
- Page 98 and 99: 87nüfus kütüklerini Türkmenler
- Page 100 and 101: 89isimleriyle görüşmüştür. B
- Page 102 and 103: 91“ABD’lilerin Irak’ta kitle
- Page 104 and 105:
93“ Irak çok tehlikeli bir yer.
- Page 106 and 107:
9516 Eylül’de ise Erdoğan ABD B
- Page 108 and 109:
97arayan Powell, Türk Dışişleri
- Page 110 and 111:
991983-91 yılları arasında merke
- Page 112 and 113:
101kullanması gerekirken, zaman za
- Page 114 and 115:
103yoksa bu durumun Anayasa’nın
- Page 116 and 117:
105halk, onun siyasi yasağına bil
- Page 118 and 119:
107Irak’ın Kuzeyi’nde varlığ
- Page 120 and 121:
109kuruluşlarını v.b. kapsayan i
- Page 122 and 123:
111Türkiye’nin Irak müdahalesin
- Page 124 and 125:
113KAYNAKÇAKitaplarAKGÜN, B., 11
- Page 126 and 127:
115DAĞ, A. E., Uluslararası Đli
- Page 128 and 129:
117KÖNĐ, H., Genel Sistem Kuramı
- Page 130 and 131:
119WELDES, J., Constructing Nationa
- Page 132 and 133:
121ERALP, A., “Uluslararası Đli
- Page 134 and 135:
123MEHMETOĞLU, D., “Pozitivizm,
- Page 136 and 137:
125TANRISEVER, O., “Yöntem Sorun
- Page 138 and 139:
127UÇAR, Đ., Sivil Toplum Kavram
- Page 140 and 141:
129http://www.sam.gov.tr/perception
- Page 142 and 143:
131ÖZGEÇMĐŞKişisel Bilgiler:Ad