You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Osmanl› Devletinde<br />
Ça¤dafllaflma<br />
HAZIRLIK DÖNEM‹ VE ‹LK DENEMELER<br />
Dünyadaki geliflme ve de¤iflmelerin yaratt›¤› flok dalgalar›n ‹mparatorlu¤un varl›-<br />
¤›n› sarsan etkileri, gün geçtikçe daha çok duyulmakta ve daha vahim boyutlara<br />
ulaflmakta idi. Bu durumdan kurtulmak isteyen Osmanl› ayd›nlar› ve yönetim birimleri,<br />
önceleri pek umursamad›klar› Bat›’n›n fikrî birikiminden ve teknolojik tecrübelerinden<br />
yararlanmak için çal›flmalara bafllad›lar. Öncelikle kesin ve net bir flekilde<br />
Bat›’n›n üstünlü¤ünü kan›tlad›¤› askerî alanlarda iflbirli¤i yapma iste¤i geliflti.<br />
Ancak Osmanl›’n›n Avrupal›laflma yönelimi, kendili¤inden ve istekle geliflen<br />
normal bir oluflumla de¤il, zorunluluklar›n cebrî olarak itti¤i ve zaman zaman iç isyanlarla<br />
kesintilere u¤rayan, daha çok pragmatik yönelimli, sanc›l› bir süreçti. Bu<br />
yüzden, bazen amaçlanan›n tam aksi sonuçlar da vermifl olan Bat›l›laflma hareketinin<br />
sa¤l›kl› bir dönüflüm evresi geçirdi¤i söylenemez.<br />
Osmanl› Devleti’nin Bat›’ya yönelifli ile ça¤dafllaflmas› (modernleflmesi) hemen<br />
hemen ayn› zamanlara ve ayn› amaçlara karfl›l›k gelir: 1699 Karlofça ve 1718 Pasarofça<br />
Antlaflmalar› ile Avrupa’ya kapt›rd›klar› üstünlüklerine yeniden kavuflmak.<br />
Büyük Petro’nun bilinçli bir Avrupal›laflma ve modernleflme program› ile Rusya’y›<br />
dünya devletleri aras›nda önemli bir konuma getirmifl olmas›, ayr›ca M›s›r’daki<br />
Mehmet Ali Pafla deneyimi ve baflar›s›, Osmanl› yöneticilerini cesaretlendiriyordu.<br />
Bu yöndeki ilk giriflimin, Damat ‹brahim Pafla döneminde Avrupa ülkelerine<br />
gönderilen elçilerle yap›ld›¤›n› görüyoruz; 1719’da Viyana’ya bir elçilik heyeti ve<br />
1721’de Paris’e yine elçi olarak Yirmisekiz Mehmet Sait Efendi gönderilir. Türk<br />
ve Bat› kültürlerinin ilk ciddi temas› bu elçiler arac›l›¤› ile olur. Bu temasla, Avrupal›lar›n<br />
bir masal atmosferi içinde düflledikleri Müslüman Türk’ün yaflay›fl›na duydu¤u<br />
özlem, Türk elçili¤inin uyand›rd›¤› ilgiyle de birleflerek 1721’de Paris’te yaklafl›k<br />
40 y›l kadar süren meflhur “turqia” modas›n›n do¤mas›na neden olur. Türk<br />
usulü yaflam biçimine özenen pek çok Paris seçkini, egzotik bir merakla evlerinde<br />
birer “fiark odas›” ihdas eder ve fiark’›n bu büyülü sand›klar› penceresinden dünyaya<br />
bakmay› denerler. Ne var ki sürekli yenilgiler, toprak kay›plar› ve bafl edilemez<br />
boyuttaki iç isyanlarla büyük bir itibar erozyonuna u¤rayan Osmanl› imaj›,<br />
söz konusu ilgiyi daha ileri bir boyuta tafl›yamaz.<br />
‹ki kültürün bu karfl›laflmas› ‹stanbul’da da özellikle III. Ahmet zaman›nda gemi<br />
yap›m›n› esas alan usuller, itfaiye teflkilat›n›n düzenlenmesi gibi teknik konular<br />
yan›nda Paris’teki etkinin daha c›l›z bir yans›mas› olarak bahçe düzenlemesi, saray<br />
dekorasyonu ve tezyinat› gibi sosyal alanlarda da kendini gösterir. Ancak “Lale
Change language